Rodopski siliwriak - kwiat Orfeusza, zioło bogów

22 Kwiecień, 2022, 05:37

Już od czasów starożytnych Rodopy kojarzono z ludzkim pragnieniem pokonania śmierci i wyleczenia wszelkich chorób. Tylko tutaj rośnie słynny rodopski siliwriak, zwany Ziołem Nieśmiertelności.

Koło życia

Jest on zakodowany we fresku „Koło życia” autorstwa Zachari Zografa w klasztorze Przemienienia Pańskiego (koło Wielkiego Tyrnowa).

Przedstawia tajemniczą kobietę trzymającą w dłoni kielich. Według badaczy kobieta symbolizuje Rodopy, a kielich zawiera eliksir nieśmiertelności, który Trakowie przygotowali z zioła bogów – rodopskiego siliwriaka.

Rodopski siliwriak i boska ambrozja

Według legendy Trakowie znali i wykorzystywali jego właściwości lecznicze i stanowił on jeden ze składników boskiej ambrozji - napoju gwarantującego wieczną młodość, zdrowie i siłę, a kapłani wdychali dym z jego płonących łodyg, by wpaść w trans i przepowiadać przyszłość.

Z leczniczych właściwości siliwriaka korzystali także starożytni Rzymianie, a jego wizerunek znajdował się na bitych wówczas monetach.

Kwiat Orfeusza

Roślina jest kojarzona z mitycznym Orfeuszem. Według jednej z legend, siliwriak wyrósł w miejscu, gdzie krople krwi trackiego śpiewaka dotknęły ziemi po tym, jak jego ciało zostało rozszarpane przez Menady.

Według innej rodopskiej legendy, kwiat narodził się z łez Orfeusza nad utraconą Eurydyką.

Na przestrzeni lat rodopski siliwriak nazywano kwiatem Orfeusza, nieśmiertelnikiem, gitarą, rodopką itd.

Skąd się wzięła nazwa?

Ten wyjątkowy i piękny kwiat został odkryty w 1834 roku przez węgierskiego naukowca Imre Friwaldskiego, który nazwał go Haberlea rhodopensis.

Nazwa powstała z połączenia słów Haberle - nazwisko botanika, nauczyciela Friwaldskiego i Rodopów - gór, w których roślina występuje.

Rodopski siliwriak i jego niezwykłość

Rodopski siliwriak to roślina endemiczna, tj. nie spotykana nigdzie indziej na świecie. Możemy ją spotkać tylko w niektórych częściach Bułgarii, w Rodopach, gdzie rośnie w szczelinach skał wapiennych i w niewielkiej części północnej Grecji.

Jest on wpisany do Czerwonej Księgi Bułgarii, w kategorii rzadki i jest chroniony Ustawą o różnorodności biologicznej.

Kwiaty są delikatne, lejkowate, jasnofioletowe, ulokowane po 3-4 na bezlistnej szypułce. Są bardzo wrażliwe na światło słoneczne - zamykają się w cieniu i otwierają, gdy tylko ciepłe promienie słoneczne ponownie je ogrzeją.

Roślina ma zdolność przetrwania bardzo długich okresów suszy w stanie zwanym „anabiozą” (urojona śmierć) i może w tym stanie trwać bardzo długo, latami.

Gdy ma wystarczającą ilość wilgoci, światła i ciepła, może odrodzić się w ciągu zaledwie kilku godzin lub dni i kontynuować rozwój.

Mniej niż 0,2% wszystkich gatunków roślin na całym świecie ma tak ekstremalną odporność na suszę.

Kwiat Orfeusza to relikt przedlodowcowy, którego historia sięga około 25 milionów lat temu.

Właściwości rośliny

Trwają badania nad jego składem chemicznym. Wiadomo, że zawiera polifenole, które są silnymi przeciwutleniaczami, garbniki i substancje gorzkie, a najwyższą zawartość polifenoli mają liście.

Siliwriak ma właściwości lecznicze, oczyszczające wątrobę, żołądek, nerki, naczynia krwionośne, działa tonizująco i odmładzająco. Wykorzystuje się go w różnych suplementów diety i kosmetykach.

Można z niego przygotować herbatę lecz napój jest tak silny, że można go pić raz na 5 lat.

W różnych częściach naszej planety występuje wiele gatunków roślin zwanych „nieśmiertelnymi”. Nie mają one jednak właściwości leczniczych rodopskiego siliwriaka i nie powinny być z nim utożsamiane, gdyż mają zupełnie inny skład chemiczny.

Występowanie

W pobliżu miasta Kyrdżali (Kardzhali) znajdują się dziś 4 oficjalnie zarejestrowane miejsca występowania rodopskiego siliwriaka, które mają status pomników przyrody - w pobliżu wsi Diadowcy (Dyadovtsi), Liubino (Lyubino), Prilepcy (Prileptsi) i Rabowo (Rabovo).