Aleksander Newski czy Iwan Rilski

01 Pażdziernik, 2024, 07:30

Sofijska katedra

Jedną z charakterystycznych budowli w bułgarskiej stolicy, w Sofii, jest sobór św. Aleksandra Newskiego, główna świątynia patriarsza autokefalicznego Bułgarskiego Kościoła Prawosławnego. Cerkiew została wybudowana na cześć rosyjskiego cara Aleksandra II, dzięki któremu Bułgaria uzyskała niepodległość w 1878 roku i została nazwana na cześć patrona carskiej rodziny św. Aleksandra Newskiego.

Zmiana nazwy

W związku z propozycją członków rady miejskiej z partii Niebieska Sofia (Sinja Sofia) w sprawie zmiany nazwy placu przed świątynią – pomnikiem Aleksandra Newskiego, głos w tej sprawie zabrał historyk prof. Iwan Ilczew. Jego zdaniem dobrze byłoby, gdyby zarówno plac, jak i katedrę przemianować ze Św. Aleksandra Newskiego na Św. Iwana Rilskiego, niebiańskiego patrona Bułgarii.

Motywacja jest całkowicie słuszna – to najbardziej szanowany bułgarski święty. Po drugie, coraz częściej rodzą się pytania czy i na ile świętym był Aleksander Newski.

W ostatnich latach prasa historyczna w Rosji masowo udowadnia, że jego wizerunek moralny w żadnym wypadku nie jest obrazem świętego, nie mówiąc już o morderstwach, które popełnił we własnej rodzinie. Istnieje również sporo dowodów historycznych na to, że Aleksander Newski przeszedł na islam.

Dlaczego zatem nazywać jego imieniem główną cerkiew w Bułgarii i jeden z reprezentacyjnych placów w bułgarskiej stolicy?

Aleksander Newski

Dla Bułgarów jest to przypadkowy święty - patron rosyjskiego cara Aleksandra II. Zyskał popularność w Rosji po rewolucji październikowej dzięki słynnemu zdaniu z filmu Siergieja Eisensteina z 1938 roku pt. Aleksander Newski – „Kto do nas przyjdzie z mieczem, od miecza zginie”, które stało się później hasłem propagandowym Stalina.

Według prof. Ilczeva tradycje należy pielęgnować, dopóki mają jakieś znaczenie: „Zastanawiam się, jakie znaczenie dla narodu bułgarskiego ma św. Aleksander Newski. W rzeczywistości nie ma żadnego” – mówi bułgarski historyk.

Od pomysłu do realizacji nieraz jest daleka droga, ale to ma sens!

Na zdjęciu katedra Aleksandra Newskiego w Sofii i muzułmański hełm, który nosił Aleksander Newski po przejściu na islam, przechowywany w zbrojowni na Kremlu.