Via Diagonalis - starożytna bałkańska autostrada

09 Styczeń, 2025, 07:30

Czy wiesz jaki jest najstarszy szlak handlowy przebiegający przez dzisiejszą Bułgarię? To Via Diagonalis.

Najdłuższe i najkrótsze połączenie

Już od czasów Cesarstwa Rzymskiego Via Diagonalis była najważniejszym i najkrótszym połączeniem Europy Zachodniej z Orientem. Została tak nazwana, ponieważ biegnie ukośnie przez Półwysep Bałkański.

Via Diagonalis to starożytna rzymska droga rozpoczynająca się od Singidunum (dzisiejszy Belgrad), biegnąca wzdłuż rzeki Morawy, przez Naissus (Nisz), Serdikę (dzisiejsza Sofia), Philippopolis (Płowdiw), Adrianopol (Edirne) do Konstantynopola.

Została zbudowana za czasów cesarza Nerona Nero Claudius Caesar Augustus Germanicus (37 – 68) w I wieku, a ukończona za czasów cesarza Trajana Marcus Ulpius Traianus (53 – 117).

Miała ona długość ok. 924 km, 70 stacji, przystanków i miast po drodze. Niektóre z nich służyły jedynie do zmiany koni i na krótki odpoczynek, inne oferowały także nocleg. Część z nich posiadała umocnienia, często z garnizonem wojskowym, których zadaniem była ochrona stacji i pasażerów.

Na odcinku od Niszu (Naissus) do Adrianopolis (Hadrianopolis) odchodziły od niej boczne drogi, które łączyły ją od południa z Via Egnatia, od północy z Via Istrum, a od wschodu z Via Pontica, Drogą Czarnomorską.

Informacje o trasie i stacjach w okresie od I do III wieku znajdują się na mapie Poitingera (I-II w) oraz w przewodniku Antonina (III wiek), który opisuje ją począwszy od Miasta czyli Rzymu, przez Akwileję do Bizancjum.

Opisuje ją również mnich z Bordeaux pielgrzymujący do Grobu Świętego, przez Bałkany szlakiem Via Militaris i wymienia wszystkie miasta, stacje przesiadkowe, przystanki i odległości między nimi.

Różne nazwy

Via Diagonalis nie zawsze nosiła jednak taką nazwę.

Zanim jeszcze została wybrukowana, grecki historyk, geograf i podróżnik Strabon wspomniał o niej jako „droga do Włoch", opisując okolice Sremskiej Mitrovicy i Sisaka w Chorwacji.

W swojej długiej historii Via Diagonalis była nie tylko szlakiem handlowym, ale także świadkiem licznych konfliktów i przejazdu wojsk. Dlatego nazywana jest także Via Militaris (Droga Wojskowa). Wielką Drogą Wojenną nazywali ją również Turcy po zdobyciu Konstantynopola (1453 r.)

Około 1600 we wczesnych opracowaniach historiograficznych droga ta nazywała się Drogą Trajana -Via Traiana.

Zachowane ślady

O istnieniu starożytnej drogi rzymskiej świadczą nie tylko stare mapy i przewodniki, ale też jej pozostałości. Pozostałości brukowanej starej rzymskiej drogi Via Diagonalis widoczne były do początków XX wieku na lewym brzegu Maricy w pobliżu Swilengradu i wzdłuż starej drogi do Starej Zagory, zwanej przez miejscowych Starą Drogą Momkowskiego lub Drogą Starazagorską.

Przy rzymskiej stacji Castra Rubra (w tłumaczeniu: Czerwona Twierdza), w pobliżu wsi Izworowo (Izvorovo), w gminie Harmanli zachowały się z kolei pozostałości kamiennej nawierzchni rzymskiej drogi i są tam wystawione.

W maju 2010 r podczas budowy paneuropejskiego korytarza transportowego nr 10 w pobliżu Dimitrowgradu (Caribrod) w Serbii, w pobliżu granicy z Bułgarią odkryto dobrze zachowany odcinek rzymskiej drogi o szerokości 8 m, wyłożonej dużymi blokami kamiennymi, z dwoma pasami ruchu.

Ok. 4 km na zachód od wsi Kapitan Andreevo odkopano słup milowy z czasów cesarza Aleksandra Sewera (222–235), wyznaczający odległość 12 mil rzymskich od Adrianopola, a ok. 800 m na południe od wsi Momkowo odkryto kolejną kolumnę milową.

Dziś wzdłuż via Diagonalis znajdziemy duże ośrodki historyczne o niezwykle bogatej historii. To kulturowa oś starożytnych królestw trackich, siedzib prowincji rzymskich, imperiów - rzymskiego, bizantyjskiego i osmańskiego, księstw i państw - serbskiego, bułgarskiego, łacińskiego, lidyjskiego, hetyckiego.

Leżą na niej stolice wszystkich sześciu krajów, przez które dziś przebiega Via Diagonalis – Lublana, Zagrzeb, Sarajewo, Belgrad, Sofia i Ankara – ważne ośrodki od czasów starożytnych, dumni świadkowie procesów historycznych i wymiany kulturowej wzdłuż tej jednej z najstarszych arterii o znaczeniu transkontynentalnym, a nawet światowym.

Można by się uczyć od starożytnych budowniczych.