Koleda - Święta Bożego Narodzenia

Boże Narodzenie 25 grudnia oznacza świętowanie i koniec postów. Świąteczny stół jest bogato i jeszcze bardziej odświętnie zastawiony niż w wigilię.

Królują mięsa, zwłaszcza wieprzowina, bo zgodnie z dawną tradycją, przed świętami było świniobicie. Obowiązkowo muszą być gołąbki z mięsem w liściach kapusty lub winogron no i oczywiście wieprzowina z kapustą. Nie przypomina ona jednak polskiego bigosu. U nas są duże kawałki mięsa wieprzowego z dodatkiem kapusty.

Jest kapama – wystawna zimowa potrawa, przygotowana z różnych rodzajów mięsa, kiełbas, boczku, bogata w smak i aromat, z kiszoną kapustą, ryżem. Mięso jest w dużych kawałkach, a kiełbasa w całości.

Czomlek – to danie z golonką i dużą ilością warzyw.

Jest pieczeń wieprzowa, pieczona lub gotowana dynia, pikle (turszija), sałatka z kiszonej kapusty, posypana papryką, z olejem i drobno posiekaną cebulą - zimowe super jedzenie,. U nas kiszona kapustа nie jest tak słona jak w Polsce.

Są banice, ciasta, wino i rakija.

Ostatnio (szczególnie pod wpływem amerykańskich filmów) zdarza się, że na Boże Narodzenie podaje się też całego pieczonego indyka.

Na bułgarskim świątecznym stole często gości kawarma. A oto przepis na kawarmę wieprzową z grzybami i cebulą: 1 papryka pieprz sól 200 g przecieru pomidorowego 1/2 szklanki czerwonego wina 400 g pieczarek 5 cebul 500 g wieprzowiny szklanka bulionu natka pietruszki olej.

Sposób przygotowania: Pokrój wieprzowinę w kostkę, a cebulę w półksiężyce i usmaż na oleju. Przełóż mięso i cebulę do głębokiego garnka, dodaj pokrojone w plastry pieczarki, posiekaną paprykę, koncentrat pomidorowy rozcieńczony w niewielkiej ilości wody i czerwone wino. Gotuj chwilę na małym ogniu. Przypraw, dodaj bulion i duś, aż mięso będzie gotowe. Najlepiej podawać posypane drobno posiekaną natką pietruszki, z chlebem.

Trzeba jeszcze przygotować się na kolędników. Po północy po domach chodzą kolędnicy (koledari) z pieśniami i błogosławieństwem, życząc zdrowia i sukcesów. Kolędnicy to mile widziani goście. To młodzi mężczyźni i chłopcy. Przewodzi im starszy żonaty mężczyzna (stanenik), który uczy ich specjalnych rytuałów i pieśni.

W przeddzień Bożego Narodzenia, w wigilię, wysyła on specjalnych posłańców (kalesnici) z drewnianym bukłakiem (byklica - tradycyjne bułgarskie drewniane naczynie na wino), aby poinformowali gospodarzy o nadchodzącym święcie i uzyskali ich zgodę na odwiedziny kolędników.

W swoich pieśniach kolędnicy opowiadają, że przybywają z „dolnej krainy” przez błotniste rzeki i błotniste drogi, o cudownym drzewie na środku morza i smoku u jego korzeni, o bohaterze, który wyprzedza słońce i dokonuje wielu bohaterskich czynów, aby rzeki płynęły złotem i srebrem, na narodziny świata i początek roku „młodego Boga" - Syna Bożego.

Gospodarze wręczają kolędnikom kołacze, ciastka, jedzenie i kolędnicy wędrują do kolejnego domu. Wszyscy świętują i dobrze się bawią.

Tutaj jedna z pieśni kolędników, przyjemna do posłuchania.