Dymitrowden - Dzień św. Dymitra

Święty Dymityr (Demetriusz)jest jednym z ulubionych bułgarskich świętych. Jego święto według kościoła prawosławnego jest obchodzone 26 października (według kalendarza gregoriańskiego), jednak większość Bułgarów obchodzi je 8 listopada (wg kalendarza juliańskiego). O tej różnicy opowiemy w kolejnym poście.

We wcześniejszej ikonografii św. Dymityr był przedstawiany na koniu jak zabija smoka (lamię). Jednak po XVI wieku Święty był przedstawiany jako jeden z jeźdźców apokalipsy - na czerwonym koniu, jak przebija włócznią antychrysta.

W kalendarzu ludowym dzień św. Dymitra oznacza początek zimy. O północy w „Dymitrowden” otwiera się niebo i możemy spodziewać się pierwszego śniegu. Św. Dymityr przybywa bowiem na koniu, a z jego brody zaczyna padać śnieg.

Zgodnie z ludową tradycją Bułgarzy liczyli pory roku od dnia Św. Dymitra (Dymitrowden) do dnia św. Jerzego i od dnia św. Jerzego do św. Dymitra.

Dlaczego? Według podania Św. Jerzy i św. Dymityr byli bliźniakami i po bratersku podzielili między siebie rok. Św. Jerzy dostał lato, a zima przypadła św. Dymitrowi(Demetriuszowi).

Dzień św. Dymitra to również święto budowniczych. Według ludowej tradycji do św. Dymitra należało zakończyć budowę domów. Na zakończenie właściciele nowych domów dziękowali budowniczym, wręczali im dary, a ci życzyli im zdrowia i pomyślności w nowym domu. Zwyczaj nakazywał również zabić białego barana i zaprosić na ucztę całą wieś.

Dymitrowden nazywany jest także „Razpustem”. Tego dnia gospodarze rozliczają się ze swoimi robotnikami i pasterzami, których wynajęli do pracy od Św. Jerzego, płacą im i rozpuszczają (razpuskat) do domów, a czasami darują im także nowe ubrania, owcę lub jagnię.

Dzień św. Dymitra obfituje w wiele przepowiedni dotyczących nadchodzącej zimy i roku.
Jeśli księżyc będzie w pełni – ul będzie pełen miodu, a pszczoły zaroją się.

W noc poprzedzającą święto, pasterze wrzucali do stodoły kij. Jeśli owce leżały na nim rano, zapowiadało to długą i mroźną zimę.
Wierzono, że jaki będzie pierwszy gość, który przyjdzie na imieniny, taki będzie cały rok. Dobry i zamożny gość zwiastuje dobry i pomyślny rok. Imieniny tego dnia obchodzą Dymityr, Dymitrina itp., a na imieniny przychodzi się bez zaproszenia.

Tradycyjnie tego dnia przygotowuje się „kurban” – bulion z baraniny lub bulion z koguta - jeśli solenizantem jest mężczyzna lub z kury - jeśli solenizantką jest kobieta. Serwowane są również warzywa, gotowana kukurydza, blok owocowy, strudel z jabłkami, banica z jabłkami lub po prostu pieczone jabłka, dynia w syropie lub dynia.

Bułgarzy i Serbowie czczą św. Dymitra go jako patrona wszystkich Słowian. Uważa się, że Święty był prokonsulem Salonik i zmarł jako męczennik za wiarę w Chrystusa 26 października 306 r.

Jako zwiastun zimy i zimna Święty kojarzony jest także ze światem zmarłych. Dlatego w tym okresie są obchodzone jedne z najważniejszych zaduszek – Archanielskie Zaduszki, podczas których rozdaje się na pamiątkę zmarłych pszenicę i placki (chlebki). W tym roku obchodziliśmy je w sobotę 6 listopada.