Sucha Rzeka - dzika przyroda i dolina skalnych monastyrów

16 Maj, 2023, 07:00

Czy wiesz, że niedaleko bułgarskich kurortów nadmorskich - Złotych Piasków i Albeny można pospacerować korytem Suchej Rzeki?

W przeszłości

W starożytności było ono pełne wody, a rwąca rzeka wyrzeźbiła na równinie piękny kanion, który stał się domem dla niesamowitej różnorodności roślin i zwierząt. Wokół tętniło życie, pozostawiając po sobie wiele ciekawych zabytków.

W okresie wczesnochrześcijańskim dolina stała się czołowym ośrodkiem religijnym w tej części Europy. W stworzonych przez człowieka celach i pustelniach między V a XI wiekiem mieszkała duża społeczność pustelników.

Z czasem rzeka wyschła, dlatego obszar ten nazywany jest Suchą Rzeką, ale wysoko wśród skał, między niebem a ziemią, zieją ciemne otwory dziesiątek klasztornych cel, samotnych, niedostępnych, nietkniętych przez czas, jak echo zapomnianego świata.

Do dziś nie są one dobrze zbadane przez naukę. Podejmowane są próby budowy ścieżek turystycznych, ale natura daje się we znaki i w większości przypadków są one zarośnięte i trudne do przejścia.

Sucha Rzeka

Sucha Rzeka wypływa w pobliżu warneńskiej wioski Kalimancy (Kalimantsi), płynie szeroką doliną wykształconą w wapieniach na północ przez Dobrudżę – krainę w północno-wschodniej Bułgarii, między dolnym Dunajem, a Morzem Czarnym i obok Silistry wpada do jeziora Oltina, w dzisiejszej Rumunii, koło Dunaju.

Jej całkowita długość to 125,8 km, z czego w Bułgarii ponad 100 km, co plasuje ją na 26. miejscu wśród rzek Bułgarii.

Dziś rzeka jest płytka i ok. 15 km od miasta Dobricz, w pobliżu wsi Karapelit wysycha, a ok. 30 km dalej na rzece w pobliżu wsi Onogur znajduje się mała zapora, dzięki której rzeka w tym miejscu wygląda na pełnowodną.

To właśnie wokół zapory znajdują się znaleziska archeologiczne i można podziwiać piękną przyrodę.

Marcianopolis - Durostrum

W przeszłości równolegle do koryta rzeki biegł ruchliwy szlak handlowy z Marcianopolis - ówczesnego głównego miasta rzymskiego w północno-wschodniej Bułgarii do Durostrum (dzisiejsza Silistra).

Marcianopolis Μαρκιανούπολις został tak nazwany na cześć Marciany – siostry rzymskiego cesarza Trajana (98 - 117), który pokonał trackie plemię Daków i rozszerzył terytorium Cesarstwa Rzymskiego aż po grzbiet Karpat na północ od Dunaju.

Niczym świątynia św. Sofii w Konstantynopolu

Dziś wzdłuż koryta Suchej Rzeki można zobaczyć ciekawe zabytki archeologiczne. Jednym z nich jest wczesnochrześcijańska bazylika w pobliżu wsi Onogur, którą pod względem rozmiarów można porównać jedynie z wczesnochrześcijańską świątynią św. Sofii w Konstantynopolu.

Twierdza Palmatis

Są też ruiny twierdzy Palmatis, która strzegła rzymskiej drogi z Marcianopolis do Durostrum, a w pobliżu wiosek Balik, Onogur i Efrejtor Bakałowo znajdują się skalne klasztory Shan Kaya, Gyaur Evleri i Asar Evleri - cała kolonia monastyrów, wznoszących się z dwóch stron wysokich nawet do 100 m skał.

Najstarsze skalne monastyry w Europie

Mówi się, że monastyry wzdłuż Suchej Rzeki to najstarsze skalne monastyry w całej Europie i to one właśnie zapoczątkowały tradycję chrześcijańskich klasztorów skalnych, takich jak wybudowany później klasztor Aładża w pobliżu Złotych Piasków oraz klasztory Iwanowski i Basarbowski - obecnie jedyny funkcjonujący klasztor skalny w dolinie Rusenskiego Łomu.

Większość skalnych monastyrów w Bułgarii powstała znacznie później, w czasie Drugiego Carstwa Bułgarii.

Skąd takie nazwy?

Shan Kaya, Gyaur Evleri - skąd takie niecodzienne nazwy? Po wojnie krymskiej między Rosją, a Imperium Osmańskim (1853-1856) wielu Tatarów krymskich osiedliło się między Dobricz, a Silistrą i to oni nadali dzisiejsze muzułmańskie nazwy osadom i skalnym klasztorom w okolicy.

Shan Kaya

Klasztor Shan Kaya, co w tłumaczeniu oznacza cudowna skała, jest najbardziej dostępny. Wyrzeźbiony na wysokiej 8-9 m skale nad zaporą Onogur przedstawia długi, wąski tunel o długości ok. 64 m, po którego obu stronach znajdują się klasztorne cele. Niektóre cele mają okna z niesamowitym widokiem na zaporę.

Wybudowali go chrześcijanie, którzy przybyli tutaj z Syrii i Palestyny w IV-VI wieku i stworzyli ogromną pustelnię mnichów pragnących prowadzić życie surowsze niż w monastyrach.

Tutaj żył św. Jan Kasjan, uważany za założyciela jednej z pierwszych wspólnot monastycznych w Europie Zachodniej, który przybył z Egiptu, a później mieszkał w Konstantynopolu i Rzymie, gdzie rozprzestrzenił kulturę skalnych klasztorów.

Gyaur Evleri

Na prawym brzegu Suchej Rzeki znajduje się Gyaur Evleri - prawdopodobnie największy chrześcijański klasztor skalny z V-VI wieku w Bułgarii, który miał trzy kondygnacje, cerkiew, kaplicę, dom opata, dużą klasztorną salę skalną ze studnią oraz mniejszą cerkiew-grobowiec.

Asar Evleri

U podnóża twierdzy Palmatis znajduje się natomiast V-VI-wieczny Asar Evleri, który składa się z cerkwi, kaplicy pogrzebowej i pomieszczenia sypialnego.

Pustelnicy

Mnisi-pustelnicy wybierali miejsca, do których trudniej było dotrzeć. Z celi schodzili tylko czasem po linie lub drabince linowej do rzeki po rybę lub gdy byli już w podeszłym wieku tylko po wodę. W końcu, u kresu sił, palili swoją jedyną drabinę, aby nie ulec pokusie zejścia na dół i kontynuowania ziemskiego życia i sami się mumifikowali. W ten sposób szukali doskonałości w samotności z Bogiem.

Dzika przyroda

Obszar objęty jest programem Natura 2000. Wspomnijmy tylko, że występuje tu 198 gatunków ptaków, z czego 58 znajduje się w czerwonej księdze gatunków zagrożonych.

Wszystko wokół jest tak piękne i w tak idealnej harmonii, że sam niepostrzeżenie czujesz się jej częścią. Zieleń, zagajniki, zapachy, śpiew ptaków, woda, skały, jaskinie, historia – idealny przepis na cudowny wypoczynek.

Spacerujesz dnem rzeki, patrzysz w górę i widzisz nad sobą wejścia do klasztorów. Możesz wspiąć się i wejść, pochodzić, pozaglądać przez okna do pomieszczeń wykutych w skale, przez które wieki wcześniej patrzyli mnisi i spróbować zanurzyć się w tamtym odległym czasie.

Praktyczne

Jeśli wyruszysz z pobliskiej wioski Kragulewo (Kragulevo) to w ciągu 2-4 godzin zdążysz zwiedzić klasztory.

Najlepszymi miesiącami na taką wyprawę są kwiecień, maj i czerwiec, kiedy zieleń jest świeża, soczysta i wszystko kwitnie. Nie zapomnij ubrać się odpowiednio i zabrać obuwie na lekką górską wędrówkę.

Tutaj przeniesiesz się w jeden zapomniany świat podporządkowany duchowności, doskonałości i światłu..

Zobacz krótki filmik o Shan Kaya.