Burgas - geneza nazwy i najbardziej burgaskie słówko

20 Czerwiec, 2023, 07:00

Wieczne jak morze

Burgas to największe miasto w południowo-wschodniej Bułgarii i drugie co do wielkości na bułgarskim wybrzeżu Morza Czarnego. Mottem miasta jest „Wieczne jak morze”.

Lotnisko w Burgas

Polskim turystom planującym wypoczynek nad Morzem Czarnym nazwa Burgas jest doskonale znana i kojarzy się przede wszystkim z lotniskiem, gdzie lądują samoloty z Polski zarówno te charterowe, jak i tanich linii lotniczych Wizzair i Raynair.

Z lotniska w Burgas turyści udają się do kurortów w Słonecznym Brzegu, Sweti Wlas, Elenite, do Rawdy, Aheloy, Pomorie, Sarafowa, Sozopolu, Primorska, Carewa, Kiten czy też do samego miasta Burgas. Nierzadko przylatują tu również turyści, udający się do kurortów wokół Warny.

Atrakcje miasta

Faktem jest, że samo miasto Burgas w porównaniu z pobliskimi starożytnymi miastami Nesebyr, Pomorie i Sozopol jest słabo znane w Polsce. Do pewnego stopnia jest to zrozumiałe, gdyż w porównaniu z nimi Burgas to młode miasto, zaledwie nastolatek.

Miasto ma jednak w sobie mnóstwo uroku, wspaniały park nadmorski z pomnikiem Adama Mickiewicza, cudowny deptak, molo i organizuje mnóstwo fantastycznych imprez i koncertów. Tu ciągle coś się dzieje, stąd często o nim piszemy.

Wieża i mała forteca

Dziś opowiemy o genezie nazwy Burgas i poprzednich nazwach miasta.

Burgas ma jedną z najstarszych nazw, zarówno w Bułgarii, jak i na Półwyspie Bałkańskim oraz w Europie Południowo-Wschodniej. Miasto ma nazwę, której rdzeń „pirg”, „burg” jest zachowany w nazwach wielu innych europejskich i nie tylko europejskich miast, takich jak Johannesburg, Petersburg, Hamburg.

W tłumaczeniu oznacza to wieżę, małą fortecę.

Pyrgos i Burgos

W językach indoeuropejskich greckie Pyrgos i łacińskie Burgos są identyczne i mają jako podstawę wspólny rdzeń indoeuropejski.

W słownikach łacińskich podaje się, że słowo „Burg” jest zapożyczeniem z języka greckiego, co znaczy, że odkryto greckie pochodzenie nazwy.

Greckie pochodzenie

Skąd się wzięła więc nazwa Pyrgos? Jeśli odwiedzisz Muzeum Historyczne, dowiesz się, że Burgas został kiedyś założony przez greckie miasto Apollonia (dawna nazwa Sozopolu) jako kolonia wojskowa i handlowa rywalizująca z Mesembrią i został przez Greków nazwany Pyrgos. Dziś między Burgas i Sozopol istnieje odwrotna zależność.

Przez długi czas, przez wieki, dwie formy nazwy miasta, Pyrgos i Burgas, współistniały bez większych sprzeczności, w różnych formach, w tym Bergos i Burgos.

Słowo „Burgas” pojawia się prawdopodobnie jako bardziej rodzima wymowa słowa „Pyrgos”. Są dwie opcje, albo jest to zbułgarszczona wersja albo wersja turecka, albo nawet obie razem greckiej nazwy miasta.

Tracka fortyfikacja

Według innej hipotezy popartej przez słynnego bułgarskiego profesora Kiriła Włachowa, nazwa miasta ma pochodzenie trackie, które jest również indoeuropejskie. Według niego pyrgos w języku trackim oznacza fortyfikację z grubych drewnianych belek. Podobne pochodzenie ma nazwa hiszpańskiego miasta Burgos. Hipoteza oparta jest na inskrypcji z 155 roku p.n.e. znalezionej w pobliskiej wsi Panczewo.

Chan Burtaz

Według jeszcze innej wersji nazwa miasta pochodzi od imienia Chana Burtaza. W XIII wieku miasto o takiej nazwie istniało w Wołżańskiej Bułgarii.

Niemal do końca XIX wieku miasto nazywało się zarówno Burgas, jak i Pyrgos. Bizantyjski poeta Manuel Phil wspomina w swoich utworach Burgas jako Pyrgos.

Na starych rosyjskich mapach miasto występowało również jako Poros i Foros. W XIX wieku nazywano je również Ahelo Burgas, aby odróżnić je od Lyule Burgas i innych osad o podobnych nazwach.

Inne nazwy

W historiografii przyjmuje się, że miasto Burgas jest spadkobiercą kilku małych starszych osad, które istniały na tym terenie. Należą do nich Deultum, Skafida, Poros (lub Foros), Pyrgos i Aquae Calidae. Niektórzy badacze uważają, że do tej grupy należy zaliczyć również osadę Rusokastro.

Burgas

Nazwa Burgas, jaką znamy dziś, pochodzi z francuskich i angielskich map z pierwszej połowy XVIII wieku. W 1784 r. kierujący francuską misją wojskową w Imperium Osmańskim, oficer inżynier Andre Joseph Lafitte Clave wizytował twierdze na zachodnim wybrzeżu Morza Czarnego.

W swoim raporcie określił Burgas (z adnotacją, że wcześniej znany był pod nazwą Poros) jako strategicznie ważny i największy w zatoce, a zatokę po raz pierwszy nazwał Zatoką Burgaską. Jezioro na zachód od miasta nazwał się Jeziorem Burgaskim, a jego naturalne ujście do Morza Czarnego - rzeką Burgaską.

Burgaskie ekspresje

Kiedy mówimy o Burgas, nie możemy nie wspomnieć o najbardziej burgaskim wykrzykniku „wyj”. Słówko to możesz usłyszeć tu na każdym kroku i przy każdej okazji. Nie ma ono odpowiednika w literackim języku bułgarskim ani w innych bułgarskich gwarach i nie można go jednoznacznie przetłumaczyć.

Osobie nie z Burgas trudno zinterpretować jego znaczenie. „Wyj” ma wielofunkcyjne znaczenie. Może wyrażać zachwyt, oburzenie, niedowierzanie, euforię, złość i radość.

Jedno jest pewne, usłyszysz je nie raz. Ale musisz tu najpierw przyjechać.

Autor: Przyblizamybulgarie

Napisz komentarz