Aładża Monastyr - skalny klasztor

W 2021 roku Klasztor Aładża był najczęściej odwiedzanym muzeum w Warnie – poinformował Dyrektor Regionalnego Muzeum Historycznego w Warnie.

Zimowy rozkład lotów z naszej nadmorskiej stolicy pozwala gościom z 12 krajów połączyć jesienną wizytę w Warnie ze zwiedzaniem niektórych ważnych nie tylko dla Warny wystaw historycznych oraz artefaktów, które wywarły wpływ na historię świata.

Obecnie taką możliwość mają turyści z Austrii, Belgii, Niemiec, Izraela, Holandii, Portugalii, Rosji, Turcji, Wielkiej Brytanii i oczywiście Bułgarii. Loty z Sofii pozwalają szybko pokonywać dystans między tymi dwoma atrakcyjnymi miejscami przez cały rok.

Klasztor Aladża znajduje się ok. 17 km od Warny i 3 km od kurortu Złote Piaski. Dzięki temu goście nadmorskiego kurortu często włączają go do swojego programu.

Aładża Monastyr to najsłynniejszy średniowieczny klasztor skalny na bułgarskim wybrzeżu Morza Czarnego, zamieszkany przez mnichów pustelników w XIII - XIV wieku.

Nie ma informacji o tym, kiedy powstał w tym miejscu klasztor, niewiele wiadomo o jego przeszłości. Nieliczne znaleziska nie dają odpowiedzi na pytanie, czyje troskliwe ręce przekształciły naturalne nisze jaskini w pomieszczenia klasztorne.

Legenda głosi, że podczas okrutnych prześladowań chrześcijan w Imperium Rzymskim grupka wygnańców z pobliskiego miasta Odessos (dzisiejsza Warna) znalazła schronienie w tym odosobnionym i pustynnym miejscu.

W 313 r. cesarz Konstantyn Wielki ogłosił religię chrześcijańską równą pozostałym religiom w Imperium. On i jego następcy masowo budowali kościoły, a na miejscach związanych z męczeńską śmiercią pierwszych chrześcijan powstawały często klasztory.

Przypuszcza się, że w V - VI wieku powstał tutaj jeden z najstarszych ośrodków chrześcijańskich na Bałkanach, o którym wspominają kroniki cesarza bizantyjskiego Konstantyna VII Porfirogeneta (913- 959). Świadczy o tym kompleks skalny „Katakumby”, pozostałości dużej bazyliki i małej fortyfikacji, których los po ustanowieniu państwa bułgarskiego w VII wieku, nie jest znany.

Przyjęcie chrześcijaństwa w Bułgarii w 864 roku stworzyło warunki do budowania pustelni i klasztorów skalnych. Stały się one szczególnie popularne w związku z działalnością wielkiego bułgarskiego pustelnika św. Iwana Rilskiego.

Brak informacji o tym, kiedy powstał na tym terenie średniowieczny klasztor. Podczas panowania bizantyjskiego w Bułgarii (XI - XII wiek) wiele kościołów i klasztorów z okresu wczesnochrześcijańskiego zostało odrestaurowanych. Możliwe, że w tym czasie powstał również średniowieczny Aładża Monastyr.

Mnichów, którzy tu się osiedlili z pewnością przyciągnęła idealna lokalizacja – zalesione i skryte miejsce, obfitujące w liczne źródła wody i naturalne jamy skalne, które stosunkowo łatwo można było przekształcić w klasztorne cele. Nie bez znaczenia była z pewnością też stara chrześcijańska sława tego miejsca i „katakumby” okresu wczesnochrześcijańskiego.

Okres II Carstwa Bułgarii (XII - XIV wiek) to nowy okres rozkwitu duchowości bułgarskiej. Z woli i przy wsparciu bułgarskich carów odnowiono dużą część starych i powstało wiele nowych klasztorów, w tym klasztory skalne, wśród których klasztor Aladża wyróżniał się wielkością i pięknymi dekoracjami. Zachowane freski w kaplicy świadczą o tym, że w okresie II Carstwa Bułgarii (XIII-XIV w.) kwitło tu bogate życie duchowe.

Ekspansja osmańska na Bałkanach położyła kres klasztorowi.

Jedna z legend głosi, że zakonnicy zostali zabici przez osmańskich najeźdźców po klęsce wojsk krzyżowców dowodzonych przez polsko-węgierskiego króla Władysława III Jagiełłę w bitwie pod Warną w 1444 roku.

Pozbawiony wsparcia państwa i kościoła w warunkach obcej niewoli, w kolejnych wiekach klasztor stopniowo popadał w zapomnienie i prawdopodobnie został opuszczony w XVI-XVII wieku.

Czas nie oszczędził również jego prawdziwego chrześcijańskiego imienia. Chrześcijańska nazwa klasztoru nie jest znana. Obecna nazwa „Aładża” ma pochodzenie perskie lub arabskie i oznacza „kolorowy, pstry”, co jest związane prawdopodobnie z kolorem tutejszych skał.

Początek systematycznych badań tego chrześcijańskiego pomnika zapoczątkowali pod koniec XIX wieku twórcy bułgarskiej archeologii - bracia Karel i Hermin Szkorpił.

Na początku ubiegłego wieku K. Szkorpił zanotował legendę, według której patronem klasztoru był św. Spas (Zbawiciel), od Christos Spasiteł (Chrystus Zbawiciel). Tak naprawdę nie ma jednak na to dowodów.

Klasztor Aladża pełni funkcję muzeum i obiektu turystycznego. W 1912 r. został ogłoszony zabytkiem narodowym, a w 1957 r. – architektonicznym zabytkiem kultury o znaczeniu narodowym.

W latach 70-tych ubiegłego wieku w pobliżu klasztoru wybudowano budynek muzealny, w którym oprócz stałej ekspozycji prezentującej przeszłość skalnego klasztoru urządzono także inne ekspozycje poświęcone bułgarskiej kulturze chrześcijańskiej.

Niezwykłe formy architektoniczne oraz liczne legendy o ukrytych skarbach i duchach mnichów błąkających się wśród ruin tworzą tu atmosferę tajemniczości i mistycyzmu, która od dziesięcioleci przyciąga wielu turystów.

Aby poczuć te niezwykłą atmosferę, warto wybrać się tutaj latem na widowisko światło i dźwięk pt.„Legendy Aładży Monastyru”, gdy o zmroku, na skałach wyświetlany jest „film” opowiadający historię tego miejsca. Pamiętajmy jednak, aby zadbać wcześniej o transport.

Kolejne najbardziej preferowane i najczęściej odwiedzane przez turystów miejsca w 2021 roku w Warnie to Muzeum Archeologiczne, a następnie Kamienny Las (Pobiti Kamyni) i Łaźnie Rzymskie.