Odkryj przeszłość, przeżyj teraźniejszość

PRZEWODNIK

po trasie „ODKRYJ PRZESZŁOŚĆ, PRZEŻYJ TERAŹNIEJSZOŚĆ w trzech małych czarnomorskich gminach - Prowadia, Dyłgopol i Dolni Cziflik.  Zintegrowany model marketingowy reklamy usług turystycznych w odległych czarnomorskich gminach (DISCOVERY)”
 

Zbocz z utartego szlaku! Zaledwie kilka kilometrów od głównych dróg odkryjesz mało znaną i prawdziwą Bułgarię. Dotkniesz jej bogatej historii, poznasz tradycyjną bułgarską gościnność, oryginalną bułgarską kuchnię i zobaczysz, że piękno tkwi w nieskażonej przyrodzie!
 

Poznasz piękno historycznej krainy Syrta, gdzie według legendy urodził się słynny ludowy bohater Iwajło, który został wielkim przywódcą i carem. Odkryjesz interesujące rejony Bułgarii z piękną, dziewiczą przyrodą i imponującą przeszłością. Przeżyjesz prawdziwą przygodę!

 

W tę ekscytującą podróż możesz wybrać się indywidualnie, z rodziną i przyjaciółmi lub z zorganizowaną grupą.

 

U nas odkryjesz przeszłość, przeżyjesz teraźniejszość i zawsze będziesz mile widzianym gościem!

 

Prowadia (Provadia), Dyłgopol (Dalgopol), i Dolni Cziflik (Dolni Chiflik) to trzy piękne czarnomorskie gminy, które znajdują się między Warną a Burgas.
 
Trasa turystyczna, która proponujemy rozpoczyna się od zjazdu z autostrady Hemus w pobliżu wsi Vetrino i przebiega kolejno przez trzy w/w gminy  i kończy sę na przepięknej plaży w Szkorpiłowcach (Shorpilovtsi).
 
 Zabytki i atrakcje turystyczne w poszczególnych gminach ułożone są w kolejności w jakich przebiega trasa.  
 
Do miejsca, w którym rozpoczyna się trasa, pozwalająca nam odkryć największe atrakcje tych trzech małych czarnomorskich gmin, można dojechać:

• autobusem lub samochodem przez Rumunię, most na Dunaju w Ruse (GPS) 43.88767, 26.00710, dalej koło Razgradu, do skrzyżowania Belokopitovo (GPS) 43.34024, 26.88360. Stamtąd autostradą Hemus rozpoczynającą się koło Szumen (Shumen), do zjazdu na Vetrino (GPS) 43.25529, 27.42414, skąd odchodzi droga do Prowadii (Provadia)- (GPS) 43.17854, 27.44316,
• samolotem do Warny, a stamtąd autobusem turystycznym lub wypożyczonym samochodem do zjazdu na Vetrino (GPS) 43.25529, 27.42414.

• autobusem lub samochodem od skrzyżowania drogi z Warny do Burgas w pobliżu wsi Staro Oryahovo (GPS) 42.99008, 27.79457, a stamtąd w kierunku Morza Czarnego do plaży w Szkorpiłowcach (Shkorpilovtsi) lub w kierunku Prowadii(Provadia) przez trzy gminy,
• samolotem do Burgas, a stamtąd autobusem turystycznym lub wynajętym samochodem do skrzyżowania w pobliżu wsi Staro Oryahovo (GPS) 42.99008, 27.79457 i dalej w kierunku Morza Czarnego do Szkorpiłowców (Shkorpilovtsi) lub w kierunku Prowadii (Provadia) przez trzy gminy. 

Nasz krótki przewodnik pokazuje trasę w kierunku od zjadu na Vetrino do plaży w Szkorpiłowcach (Shkorpilovtsi).

Odkryj przeszłość i poznaj teraźniejszość w tych trzech malowniczych czarnomorskich gminach, wśród przepięknej przyrody i gościnnych mieszkańców, którzy pragną Ci pokazać kawałek swojego małego raju!
 

SPIS TREŚCI

GMINA PROWADIA (Provadia)

• Późnoantyczna i średniowieczna twierdza Gradiszte (Gradishte)/Goljamoto Kale (Golyamoto Kale)/ wieś Petrow Doł (Petrov Dol)
• Wycieczka piesza do pomnika przyrody Przebity Kamień, org. Probiti Kamyk (Probiti Kamak)
• Muzeum Historyczne w Prowadii (Provadia)
• Świątynia Zwiastowania Pańskiego w Prowadii (Provadia)
• Galeria Sztuki przy Muzeum Historycznym w Prowadii (Provadia)
• Renesansowy kompleks architektoniczny Warosza (Varosha) w Prowadii (Provadia)
• Twierdza Owecz (Ovech)
• Skalny klasztor Szaszkanite (Shashkanite)
• Cerkiew św. Teodora - wieś Dobrina
• Skalny klasztor Kara Pesztera (Kara Peshtera) - wieś Manastir
• Prehistoryczne centrum Prowadia – Solnica (Provadia-Solnitsa)

GMINA DYŁGOPOL (Dalgopol)

• Średniowieczny klasztor skalny, wieś Rojak (Royak)
• Muzeum Historyczne w Dyłgopolu (Dalgopol)
• Renesansowa cerkiew św. Petki Paraskewy we wsi Asparuchowo (Asparuhovo)
• Pomnik przyrody Cudowne skały (Chudnite Skali)
• Rejon Manastira, wieś Asparuchowo (Asparuhovo)
• Średniowieczna twierdza Owczaga (Ovchaga)
• Wodospad Kuza Skoka

 GMINA DOLNI CZIFLIK (Dolni Chiflik)

• Wodospad Orłow Kamyk (Orlov Kamak), wieś Goren Cziflik (Goren Chiflik)
• Świątynia św. Michała Archanioła, wieś Wenelin (Venelin)
• Muzeum Etnograficzne przy Miejskim Ośrodku Kultury „Izgrew”, miasto Dolni Cziflik (Dolni Chiflik)
• Źródło Płonącej Wody
• Kompleks Etnograficzny Kriwini (Krivini), wieś Kriwini (Krivini)
• Wodospad Skoka, wieś Solnik
• Wieś Golica (Golitsa) i pomnik Koguta
• Sanktuarium skalne Orta Kaja (Orta Kaya), wioska Bulair
• Sanktuarium Jaramaz Kaja (Yaramaz kaya), wieś Bulair
• Późnoantyczna twierdza Burun Gradiszte (Burun Gradishte), wieś Golica (Golitsa)
• Późnoantyczny i średniowieczny kompleks forteczny Hemskite Porti (Bramy Hemskie)/Germeto, wieś Golica (Golitsa)
• Kompleks Niazlarsko Germe, wieś Bulair
• Dzika plaża w kurorcie Szkorpiłowcy (Shkorpilovtsi)
• Starożytna twierdza Szkorpiłowci (Shkorpilovtsi), wieś Szkorpiłowci (Shkorpilovtsi)

1.1. Twierdza Gradiszte (Gradishte)/Goljamoto Kale (Golyamoto Kale), wieś Petrow Doł (Petrov Dol)
 
Tam niedaleko, w skałach Kereszlika (Kereshlika), wydrążony jest klasztor Siedmiu Dziur (Sedemte Dupki). U podstawy jego skalnej korony odnaleziono niesamowitą ilość rysunków z XII – XVI wieku.

W pobliżu tej samej wsi znajduje się skalny klasztor Św. Jerzego (sv. Georgi) .Przy wejściu wyryty jest stary napis z jego nazwą w języku greckim. Inskrypcja pochodzi z około XVIII – XIX wieku i powstała prawdopodobnie w czasie późniejszego zamieszkania klasztoru.


Św. Jerzy to cela skalna w kształcie trapezu, zorientowana na zachód. Na jej wyższym poziomie znajduje się grobowiec. W ścianach znajdują się dwie nisze, a w posadzce jest wyryta jama, do której prowadzą strome kamienne stopnie, dobrze zachowane do dziś.

Dla wygody zwiedzających oprócz kamiennych schodów, zbudowano w dzisiejszych czasach, wygodne drewniane schody. U podnóża grobowca znajdują się pozostałości małej cerkwi lub kaplicy. Przed skałą jest rozległa polana skąd rozciąga się dobry widok na okolice Gradiszte (Gradishte).

Bezpośrednio obok klasztoru znajdowała się twierdza Gradiszte (Krepost Gradishteto), z której obecnie prawie nic nie pozostało. Nie jest wykluczone, że Święty Jerzy ze swoją cerkwią służył mieszkańcom twierdzy Gradiszte (Gradishte), a grób był miejscem kultu. Klasztor św. Jerzego jest uznany za zabytek kultury.

Mieszkańcy klasztoru mieli bardzo dobry kontakt wizualny z 4 kolejnymi klasztorami w dolinie - Sar Kaja (Sar Kaya), Tupanite i Czukara (Chukara) w pobliżu Kriwini (Krivni), a także z pustelniami w pobliżu Prowadii (Provadia).

Droga do Gradiszte (Gradishte) i skalnego klasztoru św. Jerzego (sv. Georgi) jest nieoznakowana i praktycznie brak drogowskazów. Można ją pokonać wyłącznie pieszo.

Za południowo-wschodnim krańcem wsi Petrow Doł (Petrov Dol) należy iść łąką kierując się w stronę klasztoru. Ścieżka jest ledwo widoczna.

Wstęp swobodny, o każdej porze dnia.
GPS 43.21514, 27.45307


 
 
1.2. Wycieczka piesza do pomnika przyrody Probiti Kamyk (Probiti Kamak) 
Probiti Kamyk czyli Przebity Kamień to mistyczny strażnik równiny. Wyprawa do tego kultowego kompleksu dostarczy niepowtarzalnych wrażeń. To przygoda, która zmobilizuje Cię fizycznie, a na koniec zregeneruje siły i odstresuje.

Miejsce, w którym powstał ten skalny obiekt, jest bardzo specyficzne. Już starożytne plemiona odkryły jego wyjątkowe położenie. Wykorzystując to, wyrzeźbili w skale niemal idealnie okrągły otwór, który zamienił ją w coś w rodzaju starożytnego „obserwatorium”. Za jego pomocą na podstawie położenia słońca bezbłędnie określali pory roku. 

Najbardziej niezwykłą cechą tego kompleksu jest to, że podczas przesilenia letniego, o wschodzie i zachodzie słońca, dysk słoneczny wpasowuje się w wydrążoną dziurę z fenomenalną precyzją. Więcej...


Jak dotrzeć?

Z miasta Prowadia należy kierować się na północ drogą wzdłuż linii kolejowej do stacji kolejowej w Rawnie (Ravna).

GPS 43.24092, 27.34135 . Stamtąd pieszo około 1,2 km pod górę.










Miasto PROWADIA (Provadia).
 
Do Prowadii (Provadia) można dojechać własnym transportem, komunikacją miejską - autobusem z dworca autobusowego w Warnie lub pociągiem z Warny.
 
Polecamy spróbować kuchni w karczmie, która znajduje się na centralnym placu miasta (GPS) 43.17835, 27.44341, obok wieży zegarowej.

Przy odrobinie szczęścia może trafisz na restaurację, w której będziesz mógł zjeść oryginalne prowadijskie gołąbki, z nadzieniem mięsnym zawiniętym w suszone liście winorośli, które dodają farszowi przyjemny taninowo-cierpki smak.


1.3. Muzeum Historyczne w Prowadii (Provadia)
Około 300 metrów od wieży zegarowej, na drugim brzegu rzeki, znajduje się Muzeum Historyczne. 

W latach pięćdziesiątych grupa pasjonatów – Ilija Wassilew Jordan Kerezow, Kojczo Atanasow i inni, zaczęła pracować nad stworzeniem nowej kolekcji muzealnej w Prowadii (Provadia). Na potrzeby muzeum spadkobiercy żołnierza bułgarskiej armii ochotniczej Stefana Bogdanowa przekazali część jego domu. Zebrano przedmioty dziedzictwa kulturowego i historycznego regionu Prowadii, z których większość została przekazana przez tutejszych mieszkańców.

1 września 1959 roku  otwarto skromną ekspozycję. Pierwszym kuratorem muzeum został emerytowany nauczyciel Stanjo Marinow, a rok później rozpoczął pracę także Pejczo Diankow. Położyli oni podwaliny pod nowoczesną działalność muzealną w Prowadii.

Z biegiem lat kolekcja była uzupełniana i stała się najbogatszą spośród wszystkich zbiorów muzealnych w Bułgarii. Stało się to możliwe dzięki darowiznom mieszkańców miasta i okolicznych wsi, a także poważnym badaniom archeologicznym i etnograficznym w regionie.

W Prowadii pracowali tacy archeolodzy jak Ara Margos. Dimitar Dymitrow, Aleksander Kuzew, Georgi Kuzmanow, Kazimir Popkonstantinow, Paweł Georgiew czy też etnograf Maria Nikołowa.

W 1986 roku stary budynek muzeum rozebrano i do 1993 roku wybudowano na nowo. Nowa ekspozycja muzealna została otwarta w 1999 roku.

W salach muzealnych prezentowane są eksponaty pochodzące z miasta i kilkudziesięciu osad dawnej prowadijskiej okolii (dawna jednostka administracyjna w Bułgarii). Przedmioty pochodzą z okresu od końca neolitu do połowy XX wieku.  

Najwięcej miejsca zajmują  znaleziska z prehistorycznego ośrodka wydobycia soli i prehistorycznego miasta Prowadia-Solnica (Provadia-Solnitsa), późnoantyczna i średniowieczna twierdza Prowat-Owecz (Provat-Ovech), starobułgarski klasztor - ośrodek literacki z IX-XI wieku w pobliżu wsi Rawna (Ravna), materiały z okresu osmańskiego, odrodzenia, nowej i najnowszej historii miasta i regionu, monety, broń, zdjęcia.

Godziny pracy:

• W okresie zimowym: 9.00 – 18.00. Sobota i niedziela – nieczynne.
• W okresie letnim: 9.00 - 18:00 . Sobota i niedziela: 9.30–17.30

GPS 43.17592   27.44151

Provadia, ul. Opalchenska 3
 
 






1.4. Świątynia Zwiastowania Pańskiego – Prowadia (Provadia)
W samym centrum historycznego centrum Prowadii, przy głównej ulicy oraz tuż obok strefy dla pieszych znajduje się cerkiew Zwiastowania Pańskiego. Dzięki temu w jej pobliżu można zobaczyć wiele różnorodnych zabytków architektury i kultury. Jest tutaj niewielki plac z pomnikiem poświęconym słynnemu bułgarskiemu pisarzowi i prawnikowi z końca XIX wieku Aleko Konstantinowi, którego imieniem nazwano miejską bibliotekę i teatr. W okolicy znajduje się kilka budynków z XIX wieku z okresu odrodzenia oraz doskonale zachowane prywatne domy w stylu secesyjnym i art deco z początku XX wieku.

Świątynia Zwiastowania Pańskiego została zbudowana w latach 1911 - 1922. Projekt pochodzi z 1911 roku i jest dziełem słynnego bułgarskiego architekta Dabko Dabkowa.

Kamień węgielny został wmurowany rok później przez Warneńskiego i Welikopresławskiego Metropolitę Symeona.

W 1913 r. trzęsienie ziemi, które nawiedziło okolicę spowodowało zniszczenia i konieczny stał się remont cerkwi. Jednak w związku z wybuchem I wojny światowej prace zostały czasowo wstrzymane. W 1922 r cerkiew została oficjalnie otwarta dla zwiedzających.

Cekiew Zwiastowania Pańskiego położona jest w centralnej części Prowadii (Provadia), jest łatwo dostępna i widoczna.

Dostępna jest do zwiedzania w dni powszednie w godz. 8.00 – 16.00

GPS  43.173933, 27.443056
Provadia, ul. Sveti Kiril i Metodij 75

1.5. Galeria Sztuki przy Muzeum Historycznym w Prowadii 
Galeria Sztuki jest integralną częścią Muzeum Historycznego w Prowadii i dziedzictwa kulturowego region. Otworzyła swoje podwoje w 1967 r, a od 1971 r. mieści się w oddzielnym budynku.

Obecnie wystawianych jest tutaj ponad 500 obrazów, grafik i rzeźb znanych bułgarskich autorów. Stopniowo nabiera kształtu kulturalnego centrum miasta Prowadia (Provadia).
 
Godziny pracy: 9.00-18.00. Niedziela - nieczynne.

GPS 43.172194    27.442547
Prowadia, ul. Car Osvoboditel № 51
 



1.6. Renesansowy kompleks architektoniczny Warosza (Varosha)
Znajduje się w starej dzielnicy miasta o tej samej nazwie. 

Na szczególną uwagę zasługują domy Lambova i Panayotova. 

GPS 43.17311, 27.44401
Provadia, ul. Sveti Kiril i Metodij 77
 









1.7. Legendarna średniowieczna twierdza Owecz (Ovech)
Twierdza Owecz (Ovech) w Prowadii (Provadia), znana jako Kaleto, została zbudowana na wznoszącym się majestatycznie nad miastem płaskowyżu we wschodniej części miasta Prowadia (Provadia).

Funkcjonowała od połowy III wieku do końca XVII wieku, z przerwami w pierwszych dziesięcioleciach VII do X wieku. Bizantyjczycy nazywali ją Provat, Bułgarzy – Owecz (Ovech), a Turcy – Tash Hisar (Kamienna Twierdza). Unikalne cechy przyrodnicze samej twierdzy sprawiają, że jest ona trudna do zdobycia. Ze wszystkich stron chronią ją strome skały o wysokości od 11 do 25 metrów. Uważa się, że twierdza Owecz (Ovech) została zbudowana, by chronić średniowieczne bułgarskie stolice przed najazdami Bizantyjczyków.

Na początku pełniła głównie funkcję obronną, szybko jednak stała się dużym ośrodkiem administracyjnym i wojskowym ze stałą ludnością. W niektórych źródłach twierdza wymieniana jest jako regionalny ośrodek administracyjny, a po przyjęciu chrześcijaństwa przez Bułgarów stała się rezydencją biskupią.

Ze względu na swoje strategiczne położenie poza granicami osady, twierdza Owecz był atrakcyjnym i pożądanym miejscem przez wielu carów i władców w okresie I i II Carstwa Bułgarii, dlatego też na przestrzeni lat toczono o nią wiele walk i bitew.

Kojarzona jest z panowaniem Piotra II i Kałojana, z carem Iwajło i jego ruchem, rycerzami Amadeusza VI Sabaudzkiego, najazdem osmańskim, powstaniem antyosmańskim z początku XV w. i wyprawą polsko-węgierskiego króla Władysława III Warneńczyka. W XIV wieku była siedzibą metropolii. 

Dziś pozostał z twierdzy całkowicie odnowiony most łączący ją z płaskowyżem Tabiite, liczne studnie do gromadzenia wody (w tym jedna głęboka prawie na 80 m), spichlerze do przechowywania zboża, ruiny trójnawowej jednoabsydowej cerkwi będącej centrum diecezji Owecz (Ovech),  dwie jednonawowe, jednoabsydowe cerkwie z XII-XIV w., wieże strażnicze, kamienna brama północna, więzienia dla szlachty, zwykłych obywateli oraz jeńców wojennych, marmurowe kolumny Omurtaga. Odkryto także jaskinie zamieszkane od starożytności.

Do twierdzy prowadzą trzy wejścia:

• Wschodnie – zachowane w pierwotnej formie z wykutymi w skale kamiennymi schodami. Jest ono jednocześnie najwygodniejsze dla turystów przyjeżdżających samochodami. Jadąc główną ulicą od centrum  miasta, skręcamy w lewo w kierunku wsi Dobrina, w ul. Georgi Zahariev (GPS 43.16923, 27.44439). Kawałek dalej (GPS 43.17163, 27.45007) skręcamy w lewo w polną drogę, która prowadzi do wschodniego wejścia do twierdzy.Droga jest wyboista.

• Zachodnie – dostępne pieszo od strony centrum miasta. Ścieżka ekologiczna prowadzi do metalowej wieży pod urwiskiem, skąd po pokonaniu 111 schodów docieramy do twierdzy.

• Północne – główne wejście do twierdzy. Droga prowadzi od wsi Petrow Doł (Petrov Dol), wzdłuż płaskowyżu Tabiite do odrestaurowanego mostu o długości 150 m, Seczenej Skały (Sechena Skala), gdzie wchodzi się do twierdzy przez bramę przy głównej wieży.

Godziny pracy:
W okresie zimowym: 9.00 – 17.30
W okresie letnim: 9.00 – 19.00
 GPS 43.17601, 27.44756.

Z twierdzą związany jest pewien ciekawy rekord...

Więcej...


 





1.8. Skalny klasztor Szaszkanite (Shashkanite).
Znajduje się na północ od twierdzy Owecz (Ovech), na skalistym grzbiecie wysokiego płaskowyżu Tabiite, około 1 km na północny wschód od miasta Prowadia (Provadia), wysoko nad dzielnicą Sewer (Sever).

Klasztor był zamieszkany przez zakonników w XII-XIII wieku i był wówczas trudno dostępny. Obecnie do części cel można dotrzeć po wiszącym stalowym moście, który zawieszony jest nad przepaścią. Most jest stabilny, a widoki wynagradzają ewentualne zmęczenie. Dziś obiekt jest uznany za zabytek kultury.

Klasztor składa się z dziesięciu cel wydrążonych w masywie skalnym. Niektóre z nich są niezależne, inne zaś zgrupowane.

Pierwsza grupa składa się z trzech cel, potem są dwa niezależne pomieszczenia, a następnie druga grupa składająca się z kolejnych pięciu cel, które są ze sobą połączone małymi przejściami.Trzy z nich znajdują się na tym samym poziomie, a czwarta i piąta nieco wyżej w skale. Piąta, ostatnia cela tej grupy to niewielki grobowiec z kamiennym grobem i wykutym w ścianie krzyżem.

Do klasztoru można dotrzeć z Prowadii (Provadia) na dwa sposoby. Krótsza, ale trudniejsza trasa zaczyna się w dzielnicy Sewer (Sever). W tym celu przed wjazdem do miasta skręcamy w starą asfaltową drogę, a ok. 800 m za dzielnicą willową kierujemy się w stronę lasu, skąd ścieżką idziemy stromo w górę, aż do płaskowyżu i klasztoru. Dłuższa, ale przyjemniejsza i wygodna trasa prowadzi przez twierdzę Owecz, główne wejście do twierdzy, drewniany most i dalej grzbietem płaskowyżu do obiektu prowadzi ścieżka ekologiczna aż do samego klasztoru. Spacer jest lekki, przyjemny i zajmuje ok. 40 min.

Więcej...
Wstęp swobodny, o każdej porze dnia. GPS 43.19214, 27.45448.
 
1.9. Wkopana сerkiew św. Teodora - wieś Dobrina
Cerkiew św. Teodora znajduje się na zachodnim krańcu wsi Dobrina. W XVI-XVII wieku istniała tu dość duża kolonia dubrownicka. Przypuszcza się, że cerkiew została zbudowana mniej więcej w tym czasie przez dubrownickich kupców. Świątynia znajduje się pośrodku niewielkiego dworu i jest do połowy wkopana w ziemię. Zgodnie z prawem ustanowionym przez sułtana w czasach niewoli, świątynie chrześcijańskie nie mogły bowiem być wyższe od jeźdźca na koniu.

Cerkiew św. Teodora jest budowlą jednonawową i jednoabsydową, która łączy w jedną bryłę przestrzeń ołtarzową, nawę i kruchtę (galerię). Jej długość po wewnętrznej stronie wynosi 24,30 m, a szerokość 6,38/6,68 m.

Cerkiew ma dwa wejścia – od strony zachodniej i południowej.
Duża, półkolista wewnątrz (o średnicy 3,20 m) i trójścienna na zewnątrz absyda obramowana jest wewnątrz dwustopniowym syntronem (półkolista kamienna ławka). Na wschodniej ścianie znajdują się trzy nisze, po jednej z każdej strony absydy, służące jako żertwiennik (stół ofiarny) i diakonikon (pełniący rolę zakrystii) oraz jedna pośrodku.Pośrodku absydy stoi kamienny postument ołtarza. Budynek posiada półcylindryczne sklepienie przykryte dwuspadowym dachem krytym dachówką. Konstrukcja wykonana jest z dobrze obrobionych bloków wapiennych połączonych zaprawą. Grubość ścian wynosi 1,10 m. Niegdyś całe wnętrze cerkwi było pokryte prawdopodobnie freskami. Dziś nie ma po nich śladu. Na ścianach zachodniej i południowej, koło wejść, w kamiennych blokach zostały wyryte napisy cyrylicą i w języku greckim. Najbardziej czytelny jest napis cyrylicą na zachodniej ścianie - Andon Lavriot. Kiedy powstały napisy nie wiadomo.
Świątynia została oczyszczona i częściowo odrestaurowana niespełna kilka lat temu. Położono nowy dach kryty dachówką.

Niektórzy specjaliści wiążą budowę cerkwi św. Teodora z bogatą kolonią dubrownicką, która zamieszkiwała tę osadę w późnym średniowieczu. Jednak po wykopaliskach archeologicznych przeprowadzonych tutaj w 2006 roku wyszły na jaw nowe fakty.

Godziny pracy: dni powszednie: 9.00 – 17.00. Nieczynne: sobota i niedziela.
GPS  43.17963, 27.45995

Dojazd: Samochodem z Prowadii.Jedzie się jak do twierdzy Ovech, ale nie skręca się w rozwidlenie do twierdzy, mija się je i jedzie się drogą w górę aż do grzbietu płaskowyżu i dalej do wsi Dobrina i skręca w lewo (GPS 43.17833, 27.46239) do cerkwi.
 Więcej...


1.10. Skalny klasztor Kara Pesztera (Kara Peshtera) - wieś Manastir
Skalny klasztor Kara Pesztera (Kara Peshtera) czyli Jaskinia Kara, znany również jako Klasztor 40 Komnat, położony jest pomiędzy wioskami Staroselec (Staroselets) i Manastir.

Kara Pesztera (Kara Peshtera) to duża jaskinia z łukowatym sklepieniem, w której zbudowano dziesiątki małych pomieszczeń - dlatego nazywany jest również Klasztorem 40 Komnat. Część z nich znajduje się poniżej poziomu ziemi i jest ciemna, stąd jego nazwa – Kara, co po turecku oznacza czarny.
Niektóre pomieszczenia znajdują się z kolei na drugiej kondygnacji i można dostać się do nich wspinając się po śliskiej i kruchej skale.

Na ścianach pozostały ślady po napisach,  które są prawie zatarte przez czas i trudne do rozszyfrowania. Oddzielne pomieszczenia połączone są ze sobą tunelami, które miejscami są bardzo wąskie i trudne do przejścia.

Największe pomieszczenie jest otwarte i ma eliptyczny kształt. Ma ok. 40 metrów długości i wcina się 10 metrów w głąb skały.

Klasztor Kara Peshtera (Kara Peshtera) jest udostępniony do zwiedzania i można do niego stosunkowo łatwo dotrzeć. Prowadzą do niego dwie trasy.

• Pierwsza trasa prowadzi ze wsi Staroselec (Staroselets) dokąd dojeżdżamy samochodem (GPS 43.22925, 27.48967) i dalej ok. 1 km idziemy pieszo w kierunku południowym. Tuż przed samym skalnym klasztorem, po prawej stronie znajdują się 2 małe jaskinie, które również były zamieszkane. A obok nich znajdują się, niemal zatarte przez czas, ale nadal widoczne, wykute w skale stopnie, prowadzące nad obiema jaskiniami.
• Druga trasa prowadzi ze wsi Manastir (GPS) 43.17784, 27.51626) dokąd dojeżdżamy przez Prowadię i wieś Dobrinę, a dalej idziemy pieszo do skalnego klasztoru.

Wstęp swobodny, o każdej porze dnia.
GPS 43.198189   27.503965

1.11. Prehistoryczne centrum Prowadia – Solnica (Provadia-Solnitsa)
Prehistoryczne centrum Prowadia-Solnica znajduje się ok. 6 km na południowy wschód od Prowadii (Provadia) przy drodze do wsi Bozwelijsko (Bozveliysko). Uważa się, że znajdował się tu najstarszy ośrodek wydobycia soli w Europie.

Na podstawie badań naukowych obiektu przypuszcza się, że między 4700 a 4200 rokiem p.n.e., a więc jeszcze ok. 1500 lat przed cywilizacją grecką,  miasto zamieszkiwało około 350 osób. Dlatego właśnie kopalnię soli Solnicę (Solnitsa) uznano za najstarsze prehistoryczne miasto w Europie.

Powstanie i rozwój kompleksu są bezpośrednio związane z dużym i jedynym złożem soli kamiennej na Bałkanach Wschodnich. Mieszkańcy wykorzystywali wodę z lokalnego źródła do produkcji cegieł solnych, którymi następnie handlowali i wykorzystywali je do konserwacji mięsa. Oznacza to, że sól była w tamtych czasach niezwykle cennym surowcem.

Solnica rozrastała się wokół źródeł o podwyższonej zawartości soli.  W wyniku podgrzewania w naczyniach ceramicznych woda odparowywała i pozostawała sól, która była następnie zbierana. Pozostałości odkrytych naczyń pokazują rozwój technologii, który odpowiadał potrzebom  rosnącego wydobycia soli.

Duża część zbadanych budynków mieszkalnych na terenie osady jest dwukondygnacyjna. Uważa się, że osada była otoczona murem obronnym o grubości do 3 metrów. Z pozostałości jasno wynika, że silne trzęsienie ziemi zniszczyło miasto. W epoce eneolitu sól była ważnym cennym towarem i ważnym środkiem płatniczym.

Rozwój Solnicy poprzedził i miał wpływ na rozkwit pewnej kultury, co pokazały późniejsze odkrycia w warneńskiej nekropolii. Wokół wsi wzniesiono ogromne mury z kamiennych bloków - nieznany dotychczas  system fortyfikacji.

Innymi ciekawymi i dziwnymi znaleziskami są groby zamordowanych i „rozczłonkowanych ciał” mężczyzn oraz potrójny grób starszego mężczyzny z dwójką dzieci.

Godziny pracy:
W okresie letnim w godz. 10.00 – 16.00. Organizowane są także dni otwarte umożliwiające bezpłatne zwiedzanie obiektu.

GPS 43.128417, 27.472528

Więcej... Gmina Dyłgopol (Dalgopol) znajduje się na południowym krańcu historycznej krainy Syrta. Piękny podgórski teren w dorzeczu rzek Goljama i Łuda Kamczia, które łączą się ze sobą za zaporą Conewo (Tsonevo), gdzie panują idealne warunki do wypoczynku i wędkowania.

Okolica bogata jest w atrakcje historyczne i przyrodnicze. Warto odwiedzić też Muzeum Historyczne w Dyłgopolu.

Nie sposób nie wspomnieć i o pysznej regionalnej kuchni opartej głównie na produktach ekologicznych. Koniecznie skosztuj gulaszu z ziemniakami lub jagnięciną z kamczijską merudiją. Jej aromat jest niezapomniany.

2.1. Średniowieczny klasztor skalny, wieś Rojak (Royak)
Klasztor położony jest na skraju Rojaszkiego Płaskowyżu, ok. 2 km. od wsi Rojak (Royak). Według badaczy służył on pierwotnie jako trackie sanktuarium, datowane na III – V wiek. Później, w średniowieczu, został przekształcony w  klasztor chrześcijański.

Na całej łące „rozsiane” są kawałki skał o różnych kształtach, a niektóre z nich noszą ślady działalności człowieka – wiele z nich przypomina ruiny starożytnej twierdzy. W skałach znajdują się nisze skalne typowe dla starożytnej kultury trackiej, co sugeruje, że chrześcijańscy pustelnicy wykorzystywali do swoich celów takie właśnie starożytne miejsca kultu.

W ścianach dwóch połączonych ze sobą pomieszczeń zwróconych na wschód i południe wydrążono w skałach liczne nisze o nieznanym przeznaczeniu, zamykane niegdyś kamiennymi lub drewnianymi pokrywami.

Nazwa, którą nosi miejsce, gdzie znajduje się ten klasztor to Genevis – Genueńska, co również wzbudza zainteresowanie.

Dojazd: Jadąc z Prowadii do Dyłgopola, na skrzyżowaniu do wsi Rojak (Royak) i Czajka (Chaika) - GPS 43.08858, 27.39621, należy skręcić w prawo.

Wstęp swobodny, o każdej porze dnia.

GPS 43.09766, 27.36172






Miasto DYŁGOPOL (Dalgopol)
Święto miasta obchodzone jest 25 sierpnia.

W centrum miasta, tuż obok wieży zegarowej, będącej symbolem miasta znajduje się najcenniejsza atrakcja Dyłgopola - Muzeum Historyczne w Dyłgopolu (Dalgopol)








2.2. Muzeum Historyczne w Dyłgopolu (Dalgopol)
Muzeum Historyczne w Dyłgopolu zostało założone w 1948 roku przez nauczyciela szkoły podstawowej Dymitra Iwanowa Złatarskiego dla potrzeb szkoły.

W 1975 roku zbiory szkolne uznano za muzealne, a w 1985 roku w centrum Dyłgopola wybudowano obecny gmach, do którego przeniesiono eksponaty.

W muzeum zgromadzono ogromną ilość przedmiotów z terenu gminy Dyłgopol i gmin sąsiednich, które z uwagi na ilość, różnorodny charakter, zakres chronologiczny, walory naukowe i artystyczne czynią muzeum jednym z największych i najciekawszych w kraju.

Muzeum składa się z dwóch głównych działów – archeologicznego i etnograficznego.

W dziale archeologicznym pokazane są epoki historyczne od paleolitu do późnego średniowiecza. Wyjątkową wartość dla archeologii stanowią narzędzia, naczynia, broń, kultowe wyroby z epoki neolitu, chalkolitu i brązu odkryte podczas badań jednowarstwowych osad Usoe-1 i Usoe-2 w pobliżu wsi Asparuchowo (Asparuhovo), kopców osadniczych w pobliżu wsi Sawa (Sava), Conewo (Tsonevo) i Goljamo Dełczewo (Golyamo Delchevo).

Można zobaczyć kolorowe naczynia ceramiczne z V tysiąclecia, broń i przedmioty z brązu i miedzi, ozdoby z metali szlachetnych ze wszystkich epok.

Godziny pracy: od poniedziałku do piątku w godz. 8:00 - 16:00. Sobota i niedziela - nieczynne.

Zwiedzanie po godzinie 16.00 oraz w soboty i niedziele wymaga wcześniejszej rezerwacji.

Muzeum Historyczne znajduje się w centrum Dyłgopola (Dalgopol), ul. Gorgi Dimitrov № 105

GPS 43.05008, 27.34380










2.3. Wieś letniskowa Asparuchowo (Asparuhovo)
Z Dyłgopola kontynuujemy podróż drogą w kierunku Ajtos (Aytos. Po ok. 12 km jest ostry skręt w lewo (GPS 43.08858, 27.39621) wprost do Asparuchowa.

Tutaj czekają na Ciebie eleganckie hotele, przytulne pensjonaty i wspaniały zalew Conewo (Tsonevo). Asparuchowo jest ulubionym miejscem do organizacji wesel przez nowożeńców z całej Europy, a dla grup sportowych do dyspozycji jest hotel z wielofunkcyjną salą sportową i boiskami.

Wieś Asparuchowo (Asparuhovo) to jedna z najstarszych i najbardziej malowniczych wsi w rejonie Warny, położona u podnóża Starej Płaniny, nad brzegiem zalewu Conewo (Tsonevo). Istniała już w VII - XIX wieku pod nazwą Owczaga (Ovchaga), oparła się najazdowi osmańskiemu pod nową nazwą – Czenge (Chenge) czyli bitwa, a jej mieszkańcy przez wieki byli strażnikami przejścia przez rzekę Łuda Kamczia (Luda Kamchia), za co byli zwolnieni z podatków.

2.4. Renesansowa cerkiew św. Petki Paraskewy we wsi Asparuchowo
Cerkiew św. Petki Paraskewy we wsi Asparuchowo (Asparuhovo) została zbudowana w 1856 roku przez rzemieślników z Ochrydy. Ikony wewnątrz świątyni są dziełem Iwancza Hadżiwasilewa (Ivancho Hadjivasilev) ze szkoły w Gabrowie (Gabrovo).

Kiedy wieś miała zostać zalana przez wody zapory Conewo (Tsonewo), na dnie zalewu pozostałaby także cerkiew św. Petki, ale ludzie rozebrali ją, kamień po kamieniu i przenieśli w nowe miejsce, gdzie znajduje się do dziś.

Cerkiew jest czynna i dostępna, w godz. 08:00 – 16:30
GPS 42.980233, 27.323524


2.5. Pomnik przyrody Cudowne skały (Chudnite Skali)
Cudowne Skały (Czudnite Skali) to zespół trzech imponujących masywów skalnych w kształcie igieł o wysokości od 15 do 40 – 50 metrów, zachwycających swoim kształtem.

Ten skalny fenomen jest efektem działania wiatru i erozji wodnej rzeki Łuda Kamczia na miękkiej wapiennej skale. Rzeka tworząc wąwóz, przez który obecnie przepływa, stworzyła także te ciekawe i fantazyjne kształty, które miejscowi porównują do wież zamku, nadając poszczególnym formacjom nazwy Zamek, Olbrzym, Rycerz itp.

Cudowne Skały pogrupowane są w trzy większe kompozycje, każda z tunelem, przez który przechodzi stara droga. Dolna część skał wychodzi bezpośrednio z wód zalewu Copnewo (Tsonevo) i tam skały są najbardziej strome.

Miejsce to jest niezwykle popularne, a jednocześnie łatwo dostępne. Malowniczy krajobraz wokół nich,uzupełniony błyszczącymi w słońcu wodami zalewu Conewo (Tsonevo), zamienia wieś Asparuchovo (Asparuhovo) w atrakcyjne centrum turystyczne.

W okolicy znajduje się także wiele ciekawych jaskiń i skał. Niektóre z nich przystosowane są do wspinaczki skałkowej. Obecnie istnieje 18 odrębnych tras w skali od 6 do 10 kategorii.

Dojazd: główną drogą łączącą północną i południową Bułgarię, kontynuując z Asparuchowa (Asparuhovo) w kierunku Ajtos (Aytos), ok. 2 km za wsią Asparuchowo. Obiekt ze swobodnym dostępem
GPS 42.96770, 27.292492

2.6. Rejon Manastira, wieś Asparuchowo (Asparuhovo)
Nazwa miejsca pochodzi od odkrytych pozostałości średniowiecznego klasztoru. W skalnym masywie znajduje się kilka małych jaskiń i jedna większa.

Na południe od masywu znajduje się ścieżka, która prowadzi do schroniska Cudowne Skały (Chudnite Skali) i mijając igłę skalną przebiega obok innej większej jaskini, do której wejście znajduje się na samej ścieżce.

U podnóża skał znajduje się zalew Conewo (Tsonevo), który jest wymarzonym miejscem do pływania łódką, wędkowania, skakania z pomostów lub orzeźwiających kąpieli w upalne dni. W okolicy znajduje się także fenomen skalny Cudowne Skały (Chudnite Skali).

Biorąc pod uwagę rzeźbę terenu i jego skalisty charakter, szczególnie odpowiednią aktywnością jest tutaj wspinaczka skałkowa. 

Skały zwrócone są na południe, dzięki czemu nadają się do wspinaczki wiosną i jesienią, a także w słoneczne zimowe dni.  Miejsce jest bardzo przytulne, a wiatr wieje rzadko. 

W rejonie wyznaczono kilka tras wspinaczkowych, w tym na Cudowne Skały (Chudnite Skali).

Miłośnikom kolarstwa górskiego okolica oferuje różnorodne ścieżki górskie ze zjazdami i podjazdami, które ciągną się po południowej stronie zalewu.
Manastira znajduje się ok. 3 km. na zachód od wsi Asparuchowo (Asparuhovo).

Dojazd: Od głównej drogi prowadzącej z Prowadi (Provadia) do Ajtos przez przełęcz Ajtos, ok. 500 m przed rozwidleniem do wsi Asparuchowo (Asparuhovo), należy skręcić w prawo w wąską asfaltową drogę, która ciągnie się jeszcze przez około 1,5 km. Później, za stacją wody, asfalt się kończy, przez kolejne 1,5 km jedziemy drogą gruntową. W pewnym momencie droga ostro wznosi się do góry ok. 20 metrów, a następnie rozwidla się. Tutaj skręcamy w prawo. Po około 200 m dojeżdżamy do dużej łąki. Stąd prowadzi ścieżka w góry przez las, a przejście zajmuje ok. 30 min.

Obiekt ze swobodnym dostępem

GPS 42.98359, 27.27725






2.7. Średniowieczna twierdza Owczaga (Ovchaga)
Owczaga (Ovchaga) to twierdza, której początki sięgają XIII wieku. Ma nieregularny kształt i zajmuje powierzchnię około 2 ha. Chroni ją potężny mur obronny zbudowany z łamanych kamieni, połączonych białą zaprawą.

Na ufortyfikowanym terytorium można zobaczyć ściany masywnych budynków. Znaleziono tu wiele fragmentów ceramiki budowlanej i gospodarczej oraz naczyń z V-VI i XII-XIV wieku.

Pierwsza wzmianka o twierdzy została dokonana przez bizantyjskiego kronikarza Manuela Phila, który wymienił ją jako miejsce walk cara Iwajło (Ivailo) z bizantyjskim generałem Michaelem Glawą w latach 1277-1279.
W 1388 roku przez przełęcz łączącą północną i południową Bułgarię przeszły wojska Alego Paszy.

Według legendy opowiadanej wśród miejscowych Turków, w rejonie Orechowa (Orehovo) rozegrała się wielka bitwa, w której zginęło wielu najeźdźców i odtąd miejsce to nazywane jest „Dżaneri”, czyli tzw. miejsce martwych dusz. W 1409 r., podczas jednego z powstań w północnej Bułgarii, twierdza została zdobyta przez Bułgarów, ale syn sułtana Bajazyda Musa ponownie ją zdobył i zburzył w 1412 r. (Musa znany jest w pieśniach ludowych jako Musa Kesedżija).

Ziemie wokół twierdzy mają nie bogatą historię, ale występują tu także rzadkie gatunki zwierząt i fauny oraz niezwykłe krajobrazy. Malownicze Cudowne Skały (Chudnite Skali), Wełcza (Velcha), Lepino Bucze (Lepino Buche), Razkrenica (Razkrenitsa) i Goroloma to fenomeny przyrody, które sprawiają, że rejon ten charakteryzuje się niepowtarzalnym pięknem.

Zbudowana w odległym VIII wieku wokół starożytnej rzymskiej twierdzy wioska i otaczające ją ziemie skrywają pozostałości ważnych prehistorycznych kultur Traków, Rzymian i Bizantyjczyków.

W 1636 roku polski podróżnik Stanisław Oświęcim napisał: „Wieś w połowie drogi od Enikoi (dzisiejszy Dalgopol). Stamtąd rozpoczyna się droga przez Bałkany do Konstantynopola. Jedna droga jest bardzo stroma, druga biegnie wzdłuż rzeki Ichera (dzisiejsza Łuda Kamczia)”.

Od średniowiecza wieś znana jest pod nazwą Owczaga. Jej mieszkańcy byli przez wieki strażnikami przełęczy i pasterzami. Wraz z przybyciem tutaj Turków, strażników zaczęto nazywać Derwendżiji, a wioskę Czenge (Chenge).

Twierdza jest trudno dostępna ze względu na wysokość i brak drogowskazów. Ze szczytu roztacza się jednak niezwykły widok we wszystkich kierunkach.
GPS 42.96107, 27.33569

2.8. Wodospad Kuza Skoka
Wodospad Kuza Skoka znajduje się na terenie wsi Łopuszna (Lopushna), do której dojeżdża się drogą przebiegającą przez wieś Komunari.

Wielkość i piękno wodospadu wywierają niesamowite wrażenie i przyciągają zarówno wielu turystów, jak i poszukiwaczy przygód. Woda opada z wysokości 10 m i tworzy niewielkie jeziorko. Przyroda wokół wodospadu urzeka pięknem.

Jest to wodospad sezonowy, zasilany topniejącym śniegiem i ulewnymi deszczami. Najlepszy termin na zwiedzanie i spacery to zatem późna zima i wczesna wiosna.

Wodospad jest trudno dostępny. Droga do niego prowadzi przez kilka ciekawych miejsc. Na samym początku przechodzi się obok źródełka dla owiec z lodowatą wodą, a wyżej przez płytki i spokojny strumyk.
Po dotarciu na pola koło wsi roztacza się przepiękny widok. W oddali widać wieś Poljacite (Polyatsite), a nieopodal wznosi się szczyt Goljamata Arkowna (Golyamata Arkovna). Trasa wiedzie dalej ścieżką schodzącą stromo do wąskiego wąwozu. Tam, już z daleka słychać szum wodospadu tworzący hipnotyzującą symfonię dźwięków.

Dostęp swobodny, o każdej porze.
GPS 42.96802, 27.15539



Za wsią Asparuchowo (Asparuhovo) trasa projektu DISCOVERY biegnie na wschód do gminy Dolni Cziflik (Dolni Chiflik). Droga przebiega blisko ściany zapory Conewo (Tsonevo) i biegnie równolegle do rzeki Kamczia.
 
Przepiękna okolica u podnóża wschodniej Starej Płaniny, tuż nad brzegiem rzeki Kamczii i Morza Czarnego. A skąd wzięła się nazwa tej rzeki?
Poznaj legendę o pięknej i odważnej Kamczi.

3.1. Wodospad Orłow Kamyk (Orlov Kamak), wieś Goren Cziflik (Goren Chiflik)
Wodospad Orłow Kamyk czyli Orłowy Kamień (Orlov Kamak)  znajduje się na rzece Armera, na południowy zachód od wioski Goren Cziflik (Goren Chiflik). Składa się z dwóch progów. Górny ma 5-6 metrów wysokości, a dolny około 3 metrów.

Rzeka Armera jest zazwyczaj spokojna, ale w sezonie wiosennym i jesiennym podczas ulewnych deszczy jej wody wzbierają i są wzburzone.

Wodospad jest ukryty wśród lasów w pobliżu wsi Goren Cziflik (Goren Chiflik). Aby dotrzeć do wodospadu, należy jechać drogą z Gornego Cziflika (Goren Chiflik) dopóki asfaltowa droga na to pozwala, a dalej trzeba pójść pieszo.

Swobodny dostęp.
GPS 42.98206, 27.57646

Skręcając w lewo na skrzyżowaniu w centrum wsi Pczelnik (GPS 43.01269, 27.66957), dojedziemy do wsi Venelin, gdzie znajduje się cerkiew, o bogatej historii.

3.2. Świątynia św. Michała Archanioła, wieś Wenelin (Venelin)
Pierwsze wzmianki o wsi Wenelin (Venelin) pochodzą z XVI wieku. Po 1830 r. osiedliło się tu kilka rodzin ze wsi Erkecz (Erkech) i Golica (Golitsa), później przybyli osadnicy z rejonu Gabrowa (Gabrovo) i Drjanowa (Dryanovo). W 1876 r. we wsi było 70-75 domów, z czego około połowę domów zamieszkiwały rodziny bułgarskie i tyle samo tureckie.

Ludność bułgarska postanowiła zebrać fundusze na budowę cerkwi, kierując się pragnieniem zachowania swojego sposobu życia, kultury i wiary. W 1869 roku wybudowano świątynię i nadano jej imię św. Michała Archanioła. Najwięcej środków przekazał dziadek Huben Dymitrow, który według podań pierwszych osadników, miał we wsi sklep i połowę czynszu oddawał na rzecz świątyni.
Po wywalczeniu przed władzami tureckimi zgody na budowę świątyni, potajemnie zaczęto prowadzić w niej działalność edukacyjną i nauczać bułgarskie dzieci, a następnie miejscowi rzemieślnicy zbudowali dla celów edukacyjnych oddzielne pomieszczenie.

Źródła historyczne podają, że zaraz po otwarciu przy cerkwi szkoły uczył w niej Dimityr. W 1783 r. nauczycielem był Nikola Iwanow, a po 1874 r. Stefan Tenew ze wsi Szipka (Shipka), k/Kazanłyku. W świątyni do dziś zachowała się księga, w której widnieje dopisek: „Lato 23 maja 1875 roku nauczyciel ze wsi Szipka - Stefan Tenew”.

Godziny pracy: codziennie od godz. 8.00 do 17.00
GPS 43.0464385, 27.6689923

Kontynuując dalej dojeżdżamy do miasta Dolni Cziflik (Dolni Chiflik) bedącego centrum gminy.

Miasto DOLNI CZIFLIK (Dolni Chiflik)
Święto miasta obchodzone jest 24 maja, w jedno z najważniejszych bułgarskich świąt - w Święto Piśmiennictwa i Kultury Słowiańskiej.

Warto odwiedzić tutejsze Muzeum Etnograficzne.








3.3. Muzeum Etnograficzne przy Miejskim Ośrodku Kultury „Izgrew”, Dolni Cziflik (Dolni Chiflik)
Muzeum Etnograficzne mieści się w budynku Miejskiego Ośrodka Kultury „Izgrew – 1919” w Dolnym Czifliku (Dolni Chiflik). Zajmuje dwie sale o łącznej powierzchni 128 m².

Zostało założone w 1984 roku przez Jordankę Bekiarową (Yordanka Bekyarova) – nauczycielkę matematyki.

Muzeum chroni, prezentuje i promuje wartości kulturowe związane z tradycjami miasta i regionu. Znajduje się w nim ponad 1750 eksponatów podarowanych przez ponad 300 darczyńców, które są pogrupowane według kilku tematów: uprawa roli, hodowla zwierząt, rzemiosło, dom i sprzęt domowy, odzież i ozdoby, zajęcia domowe, kultura ludowa, zwyczaje i folklor.

Muzeum prezentuje sposób życia i kulturę ludową końca XIX i początku XX wieku, zarówno pobliskich osad, jak i z regionu Chaskowa (Haskovo), Trynu (Tran), Gabrowa (Gabrovo) itd.

Muzeum znajduje się w centrum Dolnego Cziflika (Dolni Chiflik).
Godziny pracy: w dni robocze (poniedziałek - piątek) w godz. 8.00 – 17.00
GPS 42.99201, 27.72148

Z Dolnego Cziflika, można dotrzeć do wielu ciekawych i malowniczych miejsc we wschodniej Starej Płaninie.





3.4. Źródło Płonącej Wody, Botevo, Dolni Cziflik (Dolni Chiflik)
Wyjeżdżając z miasta w kierunku wsi Kriwini (Krivini), po lewej stronie widać wyasfaltowany placyk, a 10 m od drogi jest wyjątkowe źródełko.

Absolutnie wyjątkowe, bo czy widziałeś kiedyś płonącą wodę? A tutaj woda pali się!

To źródło Płonącej Wody – Botevo, Dolni Cziflik (Dolni Chiflik).
Więcej...




3.5. Kompleks Etnograficzny Kriwini (Krivini)
Jadąc dalej, w pewnym miejscu (GPS 42.95764, 27.68053) droga odbija w lewo. Warto skręcić tutaj by odpocząć chwilę, a może nawet spędzić noc w Kompleksie Etnograficznym Kriwini (Krivini), w sielskiej atmosferze, wśród pięknej przyrody, a przy okazji zobaczyć jak żyli i pracowali kiedyś Bułgarzy.

Zespół jest repliką ulicy handlowo-rzemieślniczej z okresu renesansu. Pomysł jest taki, aby odwiedzający mogli zapoznać się z częścią tradycyjnego stylu życia i rzemiosła z czasów odrodzenia Bułgarii. Na terenie kompleksu można zobaczyć: warsztat kowalski, warsztat tokarski napędzany wodą, tartak. kocioł do robienia rakiji itp.
Więcej...
Godziny pracy: w sezonie letnim codziennie, po wcześniejszej rezerwacji.
GPS 42.95602, 27.68492

3.6. Wieś Solnik
Około 4 km dalej znajduje się wieś Solnik, gdzie w domu Babci Radki, po wcześniejszej rezerwacji (dla grup) można poznać tradycje i obyczaje bułgarskie. Najbardziej popularne jest bułgarskie wesele.

To co je wyróżnia to autentyczność. Nie występują tutaj profesjonalne zespoły taneczne, a sama gospodyni - kobieta o niezwykłej energii i pogodzie ducha wraz z rodziną i przyjaciółmi. Tutaj przyjedziesz jako turysta, a wyjedziesz od przyjaciół.

GPS 42.91732, 27.65220
Program folklorystyczne we wsi Solnik..




3.7. Wodospad Skoka, wieś Solnik
Wodospad Skoka to bardzo urokliwe miejsce, ukryte wśród lasów otaczających Solnik, które słynie ze źródła ze słoną wodą, któremu wieś zawdzięcza swoją nazwę.

Z uwagi na niezwykle czystą wodę i dziewicze piękno wodospadu, nazywa się go Słodką Perłą Solnika.

Do wsi Solnik można dojechać dwiema drogami – przez Dolny Cziflik (Dolni Chiflik) i przez wieś Kriwini (Krivini). Będąc już na głównej ulicy w Solniku, jadąc od strony Dolnego Cziflika (Dolni Chiflik), można skręcić w lewo i podążać za drewnianą strzałką „Wodospad”.

Wodospad Skoka ukryty jest w zalesionej okolicy, około 1,5 km na południe od wsi Solnik.

Dostęp do wodospadu jest swobodny.
GPS 42.90581, 27.63763
 









3.8. Pomnik Koguta, wieś Golica (Golitsa)
Około 6 km na zachód od Solnika znajduje się wieś Golica (Golitsa), w centrum której znajduje się pomnik Koguta. Wieś posiada nie tylko pomnik, koguta, ale co roku 2 lutego obchodzi również Dzień Koguta.

Kogut jest symbolem wsi i związana jest z nim legenda. To dzięki niemu pewna matka uratowała syna przed dostaniem się w jasyr. 

W górach nad wioskami Golica (Golitsa) i Bulair można odnaleźć pozostałości dwóch starożytnych sanktuariów i średniowiecznych granicznych fortyfikacji, które strzegły ważnych szlaków handlowych wiodących z północy na południe.

3.9. Sanktuarium skalne Orta Kaja (Orta Kaya), wioska Bulair
Skalne sanktuarium Orta Kaja (Orta Kaya) pochodzi z późnej starożytności, kiedy została zbudowana większość fortyfikacji w celu obrony przed najeźdźcą. W jego najwyższej części wydrążono platformę skalną, a wierzchołek wykorzystano ponownie dla celów obronnych i stał się częścią muru obronnego Niazlarsko Germe. Badacze przypuszczają, że obiekt ten pochodzi z okresu późnej epoki żelaza. Szczyt ma strome i urwiste zbocza i jest dostępny tylko od strony wschodniej. Sanktuarium położone jest na wzgórzu Orta Kaya, ok. 3 km na zachód od wsi Bulair.
Dostęp jest swobodny, o każdej porze. Obiekt jest szczególnie interesujący dla miłośników szlaków turystycznych, spacerów na łonie przyrody itp.
GPS 42.90626, 27.41454

3.10. Sanktuarium Jaramaz Kaja (Yaramaz kaya), wieś Bulair
Jaramaz Kaja (Yaramaz Kaya) to tajemnicza formacja skalna w dolnej części wschodniej Starej Płaniny (Bałkanów). Przypuszcza się, że pochodzi z późnej epoki żelaza.  Na dużej powierzchni skał znajdują się pojedyncze wgłębienia, dołki i inne otwory. Jest to miejsce mistyczne i ma ogromną moc energetyczną.

W tłumaczeniu z tureckiego Jaramaz Kaja (Yaramaz Kaya) oznacza Niepotrzebną Skałę, co zaprzecza jego osobliwej i niezwykłej charyzmie.

Do sanktuarium możemy dotrzeć pieszo ze wsi Bulair.  W tym celu należy najpierw przeprawić się przez rzekę kierując się w stronę lasu. Dalej ścieżka jest bardziej wyraźna i prowadzi do najbardziej na zachód wysuniętej części Niepotrzebnej Skały, gdzie stosunkowo łatwo jest się wspiąć. Po około 1 km należy skręcić w prawo, by dojść do podnóża formacji skalnej. Przechodząc przez płytkie siodło, docieramy do najwyższej części wzgórza otaczającego wyjątkową Jaramaz Kaja (Yaramaz Kaya). Ma ono wysokość 413 m i roztacza się stąd wspaniały i rozległy widok na górzystą okolicę.

Dostęp swobodny.
Sanktuarium znajduje się ok. 4,1 km na zachód od wsi Bulair.
GPS 42.90534, 27.40021

3.11. Późnoantyczna twierdza Burun Gradiszte (Burun Gradishte), wieś Golica
Późnoantyczna twierdza Burun Gradiszte (Burun Gradishte) znajduje się w miejscowości o tej samej nazwie, ok. 5,5 km na południowy wschód od centrum wsi Golica (Golitsa). Twierdza została zbudowana na cyplu o stromych wschodnich, południowych i zachodnich zboczach. Z północnego wschodu i wschodu wzgórza płynie niewielka rzeka, która jest lewym dopływem płynącej na południe od niej rzeki Dwojnicy. Od zachodu ogranicza ją stromy brzeg suchej doliny.

Burun Gradiszte (Burun Gradishte) ma kształt nieregularnego trójkąta, z kątem rozwartym zwróconym w kierunku północnym. Południowa ściana twierdzy ma formę łukową. Od strony północno-zachodniej dostęp do twierdzy utrudniała fosa o głębokości i szerokości 5 m. Na północno-zachodnim murze obronnym twierdzy zbudowano 4 wieże, z czego dwie w narożnikach. Pomiędzy dwiema środkowymi wieżami znajdowało się wejście do twierdzy. Narożne wieże są okrągłe, a dwie pozostałe w kształcie litery U. Na północno-wschodnim murze obronnym pośrodku znajduje się wieża w kształcie litery U, a w narożniku, na łączeniu z południowym murem twierdzy duża okrągła wieża. Na południowym murze obronnym, oprócz okrągłych baszt w narożnikach, znajduje się jeszcze jedna wieża w kształcie litery U

Rejon jest szczególnie interesujący dla miłośników ekoturystyki. Obiekt dostępny jest głównie od północnego zachodu.

Swobodny dostęp lecz brak drogowskazów.
GPS 42.90663, 27.59915
 
3.12. Późnoantyczny i średniowieczny kompleks forteczny Hemskite Porti (Bramy Hemskie)/Germeto, wieś Golica
Bramy Hemskie (Hemskite Porti) to  imponujący kompleks fortyfikacyjny składający się z trzech twierdz połączonych ze sobą murami obronnymi. Z tego też powodu niektórzy specjaliści nazywają żartobliwie Bramy Hemskie, lepiej znane też jako Germeto, Murem Chińskim Bałkanów Wschodnich.

Jego opis zawdzięczamy Hermanowi i Karelowi Škorpilom – czeskim braciom zajmującym się archeologią i biologią, którzy na początku ubiegłego wieku przeprowadzili szeroko zakrojone badania w tej części Bułgarii.

Mury obronne tej późnoantycznej fortecy, mającej na celu  odeprzeć najeźdźców z północy i uniemożliwić im swobodne przekroczenie wschodnich Bałkanów, miały imponującą jak na tamte czasy długość 3 km, a ich szerokość dochodziła do 3 m. Wzdłuż murów znajdowały się wieże strażnicze – 10 pomiędzy pierwszą, a drugą fortecą i 5 między drugą i trzecią twierdzą. Razem 15 wież!
Budowa całego kompleksu Haemus Torres miała miejsce w pierwszej połowie V wieku, najprawdopodobniej w pierwszych latach panowania cesarza Teodozjusza II (408-450).  Wtedy właśnie rozpoczęto budowę umocnień, które miały stanowić barierę mającą na celu powstrzymanie barbarzyńskich najazdów Ostrogotów z północy na Bałkany Wschodnie i strzec głównej drogi z Marcianopolis do Pudiso, czyli od Dolnego Dunaju do Konstantynopola, na trasie Marcianopol (dzisiejsza Dwnia)– Aetos (Aitos) do Mesemvrii (dzisiejszy Nessebar), Anchialo i stolicy imperium, Konstantynopola. Bamy Hemskie miały więc pełnić podobną funkcję jak Wielki Mur Chiński, który miał chronić Chiny przed Mongołami.

Hemskie Bramy (Hemskite Port)/Germeto znajdują się w rejonie Germeto, ok. 5 km na wschód od wsi Golica i ok. 2 km na zachód od wsi Bulair, w górach Starej Płaniny, w gminie Dolni Cziflik (Dolni Chiflik), a dotarcie do nich to prawdziwa przygoda. Roztacza się stąd cudowny widok, a przyroda jest oszałamiająca.

Dostęp swobodny, o każdej porze.
GPS 42.89989, 27.48577

Inne publikacje...






3.13. Kompleks Niazlarsko Germe, wieś Bulair
Niazlarsko Germe to najbardziej wysunięta na zachód część systemu obronnego, zbudowana w ciągu dwóch okresów historycznych, w najbardziej wysuniętej na wschód, najniższej części Starej Płaniny, która przecina trzy górskie przełęcze.

Według Karela Škorpila kompleks składa się ze starobułgarskiego wału obronnego, późnoantycznego kamiennego muru, siedmiu wież, z których trzy są samodzielne oraz twierdzy.

W pobliżu kompleksu odkryto jeszcze jedną twierdzę i dwie kolejne konstrukcje ogrodzeniowe (kamienne mury lub wały), które znajdują się po zachodniej stronie rzeki Elesznicy. Całkowita długość kompleksu wynosi 1,1 km. Od zachodu i wschodu zaczyna się i kończy twierdzą.
Późnoantyczny i średniowieczny zespół obronny Niazlarsko Germe położony jest ok. 3-4 km na zachód i północny zachód od centrum wsi Bulair.

Dostęp swobodny, o każdej porze.
Brak tablic informacyjnych co sprawia, że obiekt jest trudno dostępny.
GPS 42.90621, 27.41163
 
W drodze nad morze
Z Dolnego Cziflika (Dolni Chiflik) kierujemy się na wschód do wsi Staro Orjachowo (Staro Oryahovo). Przecinamy drogę z Warny do Słonecznego Brzegu i Burgas (GPS 42.99008, 27.79456) i kontynuujemy dalej na wschód, w kierunku Szkorpiłowców (Shkorpilovtsi). Za wsią Nowo Orjachowo (Novo Oryahovo) droga przebiega obok rezerwatu przyrody Kamczia (Kamchia), lasów Kamczijskiej Longozy i skręca na południe wzdłuż wybrzeża Morza Czarnego. Las przypomina szerokolistną dżunglę. Jest gęsty, wilgotny, trudny do przejścia, wielowarstwowy, przeplatany lianami osiągającymi długość nawet do 50 m. Równolegle do niego, z północy na południe, rozciągają się kamczijskie plaże - najdłuższe plaże na bułgarskim wybrzeżu Morza Czarnego, pełne naturalnego piękna.

Warto też zobaczyć ujście rzeki Kamczii - bajeczne miejsce, gdzie rzeka spotyka się z morzem.

3.14. Szkorpiłowcy (Shkorpilovtsi)
Docieramy do dzikiej plaży w kurorcie Szkorpiłowcy (Shkorpilovtsi) i pobliskiej wioski o tej samej nazwie co kurort.
Do dyspozycji są hotele, bungalowa i pola namiotowe. 

Miejsce jest bajeczne! Tutaj morze styka się z pięknym zielonym lasem. Można cieszyć się ciszą i spokojem. Dno morskie opada łagodnie i morze przy brzegu jest płytkie, idealne także dla najmłodszych. Prosta linia wybrzeża w połączeniu z morską bryzą stwarzają doskonałe warunki do uprawiania windsurfingu i kitesurfingu.

To urzekające miejsce na spokojne, aktywne i rodzinne wakacje, ukryta perła bułgarskiego wybrzeża. A woda jest cudowna!
3.15. Starożytna twierdza Szkorpiłowci (Shkorpilovtsi), wieś Szkorpiłowci (Shkorpilovtsi)
Twierdza znajduje się przy samej plaży. Została zbudowana w południowej części wzniesienia, którą od zachodu i południa zamyka rzeka Fyndaklijska, a od wschodu Morze Czarne. Od zachodu i południa teren był podmokły. Najłatwiej dostępny był od północy, grzbietem wzgórza.

Umocnienia miały kształt prostokąta, usytuowanego dłuższym bokiem w kierunku północ-południe. Przyjmuje się, że powstały pod koniec III lub na początku IV wieku. Wcześniej na tym miejscu istniała osada z II i początku III wieku. Dłuższy bok biegnący w kierunku północ-południe miał ok. 100 m długości, a krótszy w kierunku wschód-zachód ok. 70 m. Mur obronny wzniesiono z kamienia łupanego łączonego białą zaprawą zawierającą grubo pokruszoną ceramikę budowlaną. Jego szerokość wynosiła 2,5 m.
Znaleziono także gwoździe kute. Z badań wynika, że zabudowania twierdzy uległy zniszczeniu w wyniku pożaru. Z tego okresu zachowała się częściowo kamienna nawierzchnia drogi prowadzącej w kierunku północny zachód – południowy wschód. Była ona zbudowana z kamieni różnej wielkości, ułożonych wprost  na warstwie szarej niczym popiół ziemi, z czasów pierwszego osadnictwa na tym terenie. Trzeci i ostatni etap zasiedlenia Twierdzy Szkorpiłowci przypada na koniec V i początek VI wieku. W tym czasie budynki były lżejszej konstrukcji. Wykonane były z trzciny i gałęzi pokrytych gliną, a dachy pokryte były dachówką. Nie wiadomo, czy w tym okresie funkcjonowały mury obronne. Życie w twierdzy zakończyło się pod koniec VI i na początku VII wieku w wyniku gwałtownego pożaru.

Starożytna twierdza została zbudowana pomiędzy rzymskimi stacjami Erite (u ujścia rzeki Kamczia) i Templum Jovis (dzisiejszy Obzor). Forteca posiadała prawdopodobnie cztery okrągłe wieże w czterech swoich narożnikach. Gdy twierdza przestała pełnić funkcję obronną,  na jej wschodniej ścianie usypano ochronny, ziemny wał.

W okresie funkcjonowania twierdzy na jej wschodnim krańcu zbudowano dużą bazylikę, w której w tamtych odległych czasach, ręka nieznanego mistrza z wielką cierpliwością i pracowitością, ułożyła tysiące wielobarwnych kamyków i nadała im niezwykłe, przedziwne formy.

Dostęp swobodny.
GPS 42.959321, 27.895006
 

To tylko skrócony opis tego co można zobaczyć na trasie objętej projektem DISCOVERY Ministerstwa Turystyki Bułgarii "ODKRYJ PRZESZŁOŚĆ, PRZEŻYJ TERAŹNIEJSZOŚĆ w trzech małych czarnomorskich gminach - Prowadia, Dyłgopol i Dolni Cziflik.  Zintegrowany model marketingowy reklamy usług turystycznych w odległych czarnomorskich gminach (DISCOVERY)". Atrakcji turystycznych jest znacznie więcej. Nie sposób wszystkich wymienić i opisać. Trasę możesz pokonać także w odwrotnym kieruku, od Szkorpiłowców do Prowadii.

Jedno jest pewne - warto pokonać tę trasę! Warto odwiedzić te trzy cudowne czarnomorskie gminy i poznać autentyczną Bułgarię!
Poczuć atmosferę tego niezwykłego miejsca i dać się uwieść pięknej dziewiczej przyrodzie, która skrywa tyle tajemnic, fantastycznych skalnych klasztorów, twierdz , wodospadów, cudów natury i daje możliwość wypoczynku na pięknych piaszczystych i dzikich plażach, gdzie będziemy słyszeć tupot białych mew i szum fal.

Tutaj odkryjesz przeszłość i przeżyjesz terażniejszość, o jakiej tylko zamarzysz!