Abagar - pierwsza drukowana książka bułgarska

12 Wrzesień, 2023, 07:30

Pierwsza drukowana książka bułgarska nosi tytuł Abagar. Została napisana w 1651 roku w Rzymie przez Filipa Stanisławowa, którego historia jest nie mniej interesująca niż historia jego książki, a wydrukowana została 6 maja tego samego roku.

Skąd nazwa Abagar?

Pierwsza drukowana książka bułgarska została nazwana na cześć edezyjskiego króla Mezopotamii - Abagara. Wokół niego krąży legenda i wierzenie, według których król przez sześć lat był sparaliżowany bardzo poważną chorobą. W końcu napisał list do samego Chrystusa z prośbą o uzdrowienie.

Jezus wysłuchał jego prośby i posłał apostoła Judę Tadeusza, który wyleczył go nie magią, zaklęciami, a Słowem Bożym. Dlatego autor wybrał dla pierwszej bułgarskiej drukowanej książki właśnie taką nazwę, wierząc, że jego słowa przyniosą niezbędną nadzieję na uzdrowienie narodu bułgarskiego.

Abagar i jego zawartość

Abagar pomyślany jest jako zwój modlitewny do wszechstronnego użytku. Drukowany jest na 5 arkuszach o wymiarach: 44,5 x 33,5 cm, na których tekst i obrazy znajdują się tylko po jednej stronie. Arkusze są ponumerowane, ale nie cyframi, a literami. Na każdym arkuszu znajdują się cztery kolumny otoczone ramką z ornamentem o wymiarach: 28,5 x 7,9 cm. Oprócz tekstu książka zawiera również kilka obrazów -ikon.

Kiedy kolumny są cięte i kolejno sklejane jedna pod drugą, powstaje zwój o długości około 5,80 m. Forma ta daje mu moc amuletu, który zapewnia jego właścicielowi ochronę przed kontaktem magicznym.

Na początku Abagaru jest przedstawiony obraz koronacji Marii Panny, po którym następuje tekst sławiący krzyż. Ponadto w modlitewniku wymienione są imiona wielu świętych.

Tekst książki składa się 16 fragmentów, z różnymi wybranymi przez autora tytułami. Trzy z nich są główne i są związane z Wszechmogącym Bogiem Stwórcą.

Modlitwy umieszczone w Abagarze, biskup Stanisławow przystosował tak, aby były zrozumiałe nawet dla zwykłych wieśniaków i towarzyszyły człowiekowi przez całe życie, od narodzin do śmierci.

W ten sposób Abagar, patrząc ze współczesnego punktu widzenia, odgrywał rolę swego rodzaju „ubezpieczenia” dla bezbronnego człowieka w zetknięciu z nieprzewidywalnymi okolicznościami i negatywnymi wpływami.

Znalazły się w nim modlitwy na różne okazje – modlitwy o ochronę przed czarną magią, modlitwy niszczące czarną magię, modlitwy o miłość, a nawet modlitwy o płodność i wiele innych.

W samym środku zwoju są najsilniejsze modlitwy chrześcijańskie – „Ojcze nasz” i „Modlitwa do św. Bogurodzicy". W ramach świętych tekstów Stanisławow umieścił swoje kazanie, zbudowane na podstawie legendy o carze Abagarze.

Odwołując się do tekstów biblijnych, autor umieścił w Abagarze informacje o Sakramentach Świętych – chrzcie, bierzmowaniu, komunii świętej, pokucie, namaszczeniu jako niezaprzeczalnych świętych rytuałach, silniejszych niż jakakolwiek magia.

W modlitwach pozostawiono puste miejsca, aby wypełnić imię posiadacza Abagary, co czyni go środkiem do indywidualnego użytku i ochrony.

Książkę Abagar kończy cytat Filipa Stanisławowa: „Jak pszczoła zbiera miód i wosk z różnych pachnących kwiatów, tak Filip Stanisławow, biskup Wielkiej Bułgarii, zebrał i uporządkował z różnych ksiąg świętych ojców swój Abagar i podarował go swojemu ludowi bułgarskiemu, aby niósł go ze sobą zamiast silnych relikwi. Ten Abagar został wydrukowany w 1651 roku 6 maja w świętym mieście, gdzie spoczywają ciała Piotra i Pawła”.

Jakie zastosowanie miał Abagar?

Według niektórych źródeł przypuszcza się, że księga była przeznaczona by nosić ją jako amulet, w postaci zwoju owiniętego wokół pasa lub wokół lewego ramienia, mający dodać pewności siebie właścicielowi w różnych sytuacjach życiowych.

Abagar był też osobistym modlitewnikiem, który potwierdzał i wzmacniał poglądy na temat wiary i wartości chrześcijańskich oraz podręcznikiem do szkoły podstawowej zawierającym podstawowy zestaw modlitw i obrazków związanych z religią chrześcijańską.

Został on ułożony i napisany głównie na potrzeby propagandy katolickiej wśród bułgarskich paulicjan i skierowany przeciwko ściśle określonym elementom ich doktryny religijnej, starając się w pewnym stopniu pogodzić je z katolicyzmem.

Abagar miał też inne bardzo ważne znaczenie. Pierwsza wydrukowana książka w języku bułgarskim była niczym iskra, która miała wybudzić Bułgarów i dała im nowe narzędzie do walki wyzwoleńczej.

Pamiętajmy, że był rok 1651. Bułgaria od blisko trzech wieków znajdowała się pod panowaniem tureckim. Tyran-ciemięzca próbował zniszczyć bułgarskiego ducha i wszelką nadzieję. Jednak pomimo wszystkich trudności i przeszkód biskupowi Stanisławowowi udało dać narodowi bułgarskiemu pierwszą drukowaną książkę w języku bułgarskim - Abagar, co miało symboliczne znaczenie.

Było światłem w tunelu i iskierką nadziei. Ponadto zauważ, że w najbardziej beznadziejnej sytuacji, w jakiej znalazła się Bułgaria, biskup Filip Stanisławow podpisał się jako „biskup Wielkiej Bułgarii”.

Stanisławow dał też Bułgarom potężne nowe narzędzie do zdobycia wolności – słowo drukowane. Wszyscy późniejsi wolnościowi działacze - Rakowski, Botew, Lewski itd., walcząc o wolność posługiwali się właśnie przede wszystkim słowem drukowanym.

Abagar zwany również Modlitewnikiem Stanisławowa został bardzo ciepło przyjęty przez Bułgarów, zarówno tych jemu współczesnych, jak i przez ich potomków.

Różne źródła różnie podają, ile dokładnie egzemplarzy tej księgi się zachowało – od 15 do 17 egzemplarzy. Jeden z nich przechowywany jest w Bibliotece Watykańskiej, drugi w Bibliotece Narodowej Św. Cyryla i Metodego w Sofii, w dziale rękopisów.

A kim był Filip Sanislawow?

Urodził się w małej wiosce Oresze, dzisiejszy Oresz, który znajduje się ok. 8 km od Swisztowa, bardzo blisko Dunaju. We wsi było wówczas około 80 domów i 400 mieszkańców, tzw paulicjanów. Niewiele wiadomo o jego dzieciństwie.

Filip Stanisławow ubiegał się o stanowisko biskupa w Rzymie. Uzyskał je, choć musiał stawić czoło wielu negatywnym opiniom. Przeciwnicy przypomnieli na przykład, że jego prawdziwe imię to Filip Mehmedow.

Po kilku latach wrócił do ojczyzny i w latach 1636–1640 odbył sporo podróży po kraju. Był w Nikopolu, Razgradzie, Ruse, Kawarnie i Warnie. Według niektórych dokumentów podróżował po całym kraju.

Książkę Abagar wydrukował podczas jednej z wielu swoich podróży do Rzymu. Zrobił to z własnych środków. W 1651 roku pojawiło się przypuszczenie, że książka została wydrukowana w drukarni chorwackich katolików.

Filip Stanisławow pochowany został w Nikopolu. Tam wysoko nad brzegiem Dunaju, na samotnym wzgórzu nad Nikopolem, stoi nagrobek wskazujący miejsce pochówku Stanisławowa. Wypisana jest na nim data jego śmierci oraz wzmianka, że był biskupem miasta Nikopol.

Niewątpliwie jako autor pierwszej drukowanej książki w języku bułgarskim z elementami współczesnego języka bułgarskiego zasługuje na swoje miejsce w podręcznikach historii, a także literatury, ale niestety go tam nie ma.

Autor: Przyblizamybulgarie

Napisz komentarz