Wigilijne potrawy

24 grudnia to Wigilia, po bułgarsku Bydni weczer, która kończy Wielki Post przed Bożym Narodzeniem. A skąd nazwa Bydni weczer? Symbolem wigilii jest „bydnik”.

Bydnik to duża, gruba kłoda, która powinna palić się w kominku aż do rana, bo zgodnie z wigilijnym zwyczajem ogień w kominku nie powinien zagasnąć, nawet gdy rodzina zaśnie.

Na wigilię podajemy tylko postne dania - gotowaną pszenicę, gotowaną fasolę, gołąbki z samym ryżem lub kaszą bulgur, nadziewane papryki z fasolą lub ryżem, oszaw czyli kompot z suszonych owoców, pikle, cebulę, czosnek, miód, orzechy włoskie, świeże owoce, no i oczywiście rakiję oraz wina.

Najpierw do sałaty, tursziji (pikli) pijemy rakiję, a do dania głównego wino. W niektórych częściach Bułgarii podaje się również tikwenik czyli banicę (rodzaj ciasta podobnego do filo) z dynią lub zelnik czyli banicę z zielonymi liśćmi – ze szpinakiem, kapustą itp.

Robi się również pitkę (chlebek), do której wkłada się monetę i/lub kysmety czyli szczęśliwe losy. Pitka jest zawsze okrągła, co symbolizuje nieskończoność i cykliczność życia. Jest zdobiona ornamentami z ciasta w kształcie krzyży, dojrzałych kłosów, zwierząt, owoców - symboli dobrobytu i płodności.

Zgodnie z tradycją ciasto wyrabia się wcześnie rano z najlepszej i najbielszej mąki, z cichą wodą. Cicha woda, jak mówi tradycja, to woda, którą przynosiło się ze studni lub ze źródła w absolutnym milczeniu, nie wypowiadając ani jednego słowa. Podczas wigilijnej kolacji najstarsza osoba w rodzinie łamie je i rozdaje pozostałym domownikom.

Na wigilię podaje się nieparzystą liczbę potraw: 7 - bo tyle dni liczy tydzień, 9 - bo tyle miesięcy trwa ciąża u kobiety lub 11 - gdy przy stole zbiera się duża rodzina lub kompania.

Aby rok był pomyślny, trzeba spróbować wszystkich dań ze świątecznego stołu.

Zgodnie ze zwyczajem, po kolacji, każdy wybiera jeden orzech włoski i go rozłupuje. Jeżeli orzech w środku jest cały, biały, duży to znaczy, że posiadacz orzecha będzie cieszył się dobrym zdrowiem i będzie mu dopisywać szczęście przez cały rok.

Tradycyjnie ciasto wigilijne (pitkę) robi się z sodą. Chleb sodowy ma specyficzny smak i kojarzy się ze świętami, choć można go przygotować również o innej porze roku.

Składniki:

• 2 ½ szklanki mąki
• 1 łyżeczka soli
• 1 łyżeczka sody oczyszczonej
• 1 łyżka octu
• 3 łyżki oleju
• 1 szklanka ciepłej wody

Sposób przygotowania:

• Ugasić sodę octem.
• Mąkę przesiać, zrobić w środku zagłębienie.
• Wsypać sól, olej i sodę oczyszczoną.
• Stopniowo dodawać do mąki letnią wodę i wyrabiać. Ciasto powinno być miękkie.
• Wyrobione ciasto oprószyć mąką i odstawić by odpoczęło na ok. 30 minut.
• Uformować, do środka można włożyć karteczki z życzeniami i wyłożyć do posmarowanej olejem formy, z góry nakłuć widelcem, aby nie popękało.
• Ozdobić według uznania lub tylko nakłuć.
• Posmarować olejem i piec w nagrzanym piekarniku do 180⁰ przez 35 minut.
• Po wyjęciu spryskać wodą i owinąć ręcznikiem, aby zmiękło.