Erkesija - dobrze strzeżona granica

26 Lipiec, 2023, 07:30

Bułgaria położona jest w środkowej części Półwyspu Bałkańskiego. Od czasów starożytnych przebiegały tędy ważne drogi, które przemierzało wielu zdobywców.

Dla bezpieczeństwa państwa

Aby zapewnić sobie spokój i bezpieczeństwo, aby państwo było dobrze strzeżone, w 681 roku, gdy powstała Bułgaria Naddunajska, bułgarscy władcy zaczęli budować wzdłuż granicy, w zagrożonych miejscach wały graniczne.

Przykłady wałów granicznych

Taki wał zbudowano na przykład wzdłuż wybrzeża Zatoki Warneńskiej. Jego pozostałości zachowały się do dziś wzdłuż południowego brzegu zatoki, w pobliżu plaży w dzielnicy Asparuchowo.

To na cześć tego wału dzielnica nosi imię Chana Asparucha - założyciela Naddunajskiej Bułgarii. Podobny, dobrze zachowany wał znajduje się również wzdłuż brzegu morskiego w pobliżu wsi Szkorpiłowce.

Erkesija

Dziś chcemy opowiedzieć więcej o najważniejszym bułgarskim wale obronnym zbudowanym na ówczesnej południowo-wschodniej granicy Bułgarii, o Erkesiji.

Erkesija (Erkesiya) oznacza „szczelinę w ziemi” lub „wielki wykop”. Starobułgarskie wały ziemne, w tym Erkesija, stanowią bowiem unikalne połączenie fosy (wykopu) z wałem (nasypem), którego całkowita szerokość waha się od 10 do 40 metrów w zależności od jego strategicznego przeznaczenia.

Głębokość wykopu wynosi około 3 m, a wysokość wału 3-4 m. W miejscach szczególnie ważnych, strategicznych, nad wałem budowano jeszcze palisadę (drewniane ogrodzenie).

Erkesija jest największą i najbardziej znaną fortyfikacją ziemną na południe od Dunaju, na terytorium Bułgarii w VIII - X wieku.

Wał ma 142 km długości. Ciągnie się od jeziora Mandren koło Burgas do rzeki Maricy w pobliżu Simeonowgradu, w gminie Chaskowo i jest dobrze widoczny do dziś. Widać go nawet na zdjęciach zrobionych z Kosmosu!

Chan Terwel

Dziś Erkesija jest jedną z najbardziej imponujących starożytnych budowli obronnych w Europie na granicy ze Wschodem. Została zbudowana w czasach Chana Terwela (700 – 721).

W tym czasie ogromna armia arabska próbowała przeprawić się przez Bosfor i wejść do Europy przez Bułgarię, podobnie jak wcześniej uczyniła to inna jej armia, która przekroczyła Cieśninę Gibraltarską i podbiła Półwysep Iberyjski.

W Bułgarii jednak im się to nie udało. Rządy sprawował wówczas jeden z najbystrzejszych i najsłynniejszych bułgarskich władców wczesnego średniowiecza, doskonały strateg, wojownik i polityk - Chan Terwel.

Pokonał on i zniszczył armię arabską pod Konstantynopolem, za co został nazwany Zbawicielem Europy i pod imieniem Trivelius Theoctistus został kanonizowany jako chrześcijański święty, zarówno przez Kościół prawosławny, jak i katolicki i został pierwszym bułgarskim chrześcijańskim świętym.

Średniowieczni kronikarze o Erkesiji

Wał był dobrze znany większości średniowiecznych kronikarzy, ponieważ w praktyce pełnił funkcję dobrze strzeżonej granicy Bułgarii z Cesarstwem Wschodniorzymskim (Bizancjum).

Opis bułgarskich murów granicznych pozostawił naoczny świadek - arabski kronikarz Al Garmi w połowie IX wieku, a sto lat później inny arabski pisarz i kronikarz Al Masudi podsumował: „Obszar Borjanów (Bułgarzy) jest otoczony przez ciernisty żywopłot, w którym znajdują się otwory podobne do drewnianych okien. To ogrodzenie jest jak ściana przy kanale”.

O jednym ze sposobów budowy wałów opowiada pod koniec IX wieku, szwajcarski mnich z Sankt Gallen, Notker the Stammerer: „Wbijali do ziemi dwa równoległe rzędy pali w odległości co 20 kroków jeden od drugiego. Pale miały 20 stóp wysokości. Przestrzeń między dwoma rzędami pali wypełniali twardym kamieniem lub lepką gliną, którą ubijali, a na wierzch wysypywali ziemię wykopaną z rowu. Na wale sadzili gęste rozłożyste drzewka, które tworzyły niemożliwy do przejścia żywopłot”.

W X wieku (967r.) bizantyjski historyk Scylitzae - Cedreni nazwał Erkesiję - Wielkim Rowem, Wielkim Płotem.

Przejścia graniczne

Przekroczyć wał można było tylko w miejscach, w których przebiegały główne, używane od tysiącleci drogi. Tam budowano drewniane bramy i wieże z punktami obserwacyjnymi i wartowniami.

Poza funkcją militarno-obronną, Erkesija stanowiła również dobrze zorganizowaną granicę celną, przez którą do XIV wieku utrzymywano kontakty handlowe i kulturalne z Bizancjum.

Aby móc przejść przez rów opuszczano zwodzony drewniany most, który wieczorem i na wypadek napadów był podnoszony. Przejścia te są pierwszymi przejściami granicznymi i punktami celnymi w Bułgarii.

Erkessia została uznana za pomnik kultury o znaczeniu narodowym.

Autor: Przyblizamybulgarie

Napisz komentarz