Daty świąt kościelnych w Bułgarii.

Najpierw trochę historii. Cesarz rzymski Juliusz Cezar zreformował kalendarz, wprowadzając 1 stycznia 46 roku p.n.e. kalendarz juliański, zwany także „starym stylem”. Według kalendarza juliańskiego długość roku to 365 dni. Ale rok gwiezdny to 365,256363 dni czyli 365 dni 6 godzin 9 minut i 9 sekund.

Aby zrekompensować różnicę, co czwarty rok w kalendarzu juliańskim jest przestępny, dodaje się datę 29 lutego. Jednak nie rekompensuje to w całości całej różnicy między latami gwiezdnymi i "juliańskimi".

Każdego roku do wyrównania pozostawało 9 minut i 9 sekund, co na przestrzeni wieków spowodowało „spóźnienie” kalendarza juliańskiego w stosunku do kalendarza gwiezdnego i w 1582 roku opóźnienie to sięgało 11 dni.

Aby naprawić ten błąd w kalendarzu juliańskim, w 1582 r. papież Grzegorz wprowadził nowy kalendarz zwany gregoriańskim lub „nowym stylem”. Papież ogłosił, że w 1582 r. po 4 października nastąpi 15 października i w ten sposób zostało nadrobione „opóźnienie”. Ponadto według kalendarza gregoriańskiego nie każdy czwarty rok jest przestępny. Zwykłym rokiem jest rok 1700, 1800, 1900 i także 2100. W ten sposób kalendarz gregoriański jeszcze bardziej odpowiada gwiezdnej długości roku.

Przejście od kalendarza juliańskiego do kalendarza gregoriańskiego nie nastąpiło jednocześnie we wszystkich krajach europejskich.
Kalendarz gregoriański został zaakceptowany natychmiast przez kraje "pod rządami" papieża Grzegorza - Włochy, Hiszpanię, Portugalię, Polskę. Francja i kilka innych krajów przyjęło go wkrótce potem. Anglia i kraje protestanckie przyjęły kalendarz gregoriański w XVIII wieku, a prawosławie dopiero na początku XX wieku.

A teraz wróćmy do Bułgarii, która przyjęła kalendarz gregoriański dopiero w 1916 r. i do tej pory skumulowana różnica między dwoma kalendarzami wynosiła już 13 dni. Przyjęto nowy kalendarz, kalendarz gregoriański co doprowadziło do rozbieżności w datach świętowania przez cerkiew, a ludową tradycją, w której święta związane były często i kojarzone z ważnymi pracami rolnymi.

Na przykład Dzień św. Demetriusza czyli „Dymitrowden” obchodzony w „starym stylu” dnia 8 listopada kojarzony był zawsze z nadchodzącą zimą. W tym dniu tradycyjnie kończono prace polne, a w okolicy tej daty obchodzono jedno z trzech prawosławnych świąt zadusznych – Archanielskie Zaduszki.

W 2021 roku Archanielskie Zaduszki obchodzone były w sobotę, 6 listopada (zaduszki są zawsze w sobotę). Według „nowego stylu” Dymitrowden przypadał i był obchodzony przez Cerkiew prawosławną 25 października, kiedy jeszcze jest za wcześnie by poczuć nadejście zimy.

Podobna historia jest z Dniem św. Tryfona Zarezana - patrona winiarzy i hodowców winorośli. W tym dniu tradycyjnie rozpoczynano cięcie winorośli. Według kalendarza gregoriańskiego święto Tryfona Zarezana przypada nie 14 lutego jak wcześniej, ale 1 lutego, kiedy jednak jest jeszcze za wcześnie, aby przycinać winorośla. Dopiero 14 lutego zbliża się wiosenne ocieplenie i można rozpocząć ich cięcie.

W 1968 r. bułgarska Cerkiew prawosławna dokonała jeszcze jednej zmiany dot. dni świąt kościelnych. Przyjęła wówczas, że niektóre święta jak Boże Narodzenie, Dzień Św. Jerzego będą świętowane w „starym stylu”. Doszło w Bułgarii do dziwnej sytuacji i Boże Narodzenie świętujemy razem z katolikami, a Wielkanoc razem z prawosławnymi. Pozostałe święta kościelne obchodzone są w cerkwi według „nowego stylu”, ale ludzie często świętują według nowego i/lub starego stylu.

W odróżnieniu od Polaków, my Bułgarzy jesteśmy tradycyjnie znacznie większymi ateistami. Ważniejsza dla nas jest często ludowa tradycja niż kościelne święta.