Czawdar i Topolnica - nowe oblicze Bułgarii

Malownicza wieś Czawdar (Chavdar), położona w Dolinie Zlatiszko-Pirdopskiej u podnóża gór Starej Płaniny, oddalona ok. 70 km od Sofii była w swoim czasie niezwykle sławna jak ośrodek uzdrawiania. O wsi zaczęły krążyć legendy po tym, jak pewna kobieta odzyskała głos, a śmiertelnie chorzy zostali uzdrowieni.

Lecznicze właściwości

Ściągali tu ludzie z wszystkich stron kraju, aby skorzystać z pomocy uzdrowicieli, którzy stopniowo przybywali tu z całej Bułgarii. Ich zdaniem tutejsza ziemia jest wyjątkowo bogata w minerały, co sprawia, że zioła i rośliny mają magiczne właściwości.

Wieś Chawdar ma bogatą historię sięgającą czasów starożytnych. Dzięki strategicznemu położeniu nad rzeką Topolnicą, rejon ten był zamieszkany od czasów prehistorycznych. Znaleziska archeologiczne wskazują, że pierwsi osadnicy żyli tutaj już w okresie neolitu czyli około 7000 lat temu.

Odkrycia dokonane w tym miejscu są świadectwem rewolucji neolitycznej, która niegdyś miała miejsce w tym regionie. Była to pierwsza rewolucja w dziejach ludzkości, która doprowadziła do osadnictwa i stworzenia podwalin społeczeństwa. Osiedlanie się w jednym miejscu było naturalną przyczyną powstawania budownictwa i całych osad. Konsekwencją był rozwój rolnictwa, hodowli bydła, a następnie wytwarzanie różnych przedmiotów i narzędzi, obróbka skóry, wyrabianie ceramiki i tekstyliów.

Prehistoryczna osada

Na tych terenach narodziła się jedna z najstarszych kultur Europy Południowo-Wschodniej.  Okazało się, że jest to jedna z najważniejszych prehistorycznych osad w Bułgarii.

W czasach trackich region ten był zasiedlony przez plemię Besi. Nisze skalne i sanktuaria wokół wioski świadczą o silnym znaczeniu religijnym tego obszaru.

W średniowieczu obszar ten był częścią państwa bułgarskiego i zachował swoją strategiczną rolę dzięki bliskości ważnych dróg. Wieś ucierpiała w czasach niewoli osmańskiej, jednak miejscowej ludności udało się zachować swoją tożsamość i tradycje.

W osmańskich rejestrach wieś figurowała pod nazwą Kołanłare, pochodzącą od słowa „kołan” (pasek), która nawiązywała do wykonywanego we wsi rzemiosła.

W 1946 roku zmieniono nazwę wsi na Czawdar – na cześć bułgarskiego hajduka wojewody Czawdara (wojewoda=przywódca), będącego symbolem walki o wolność.

Najbardziej europejska wieś w Bułgarii

W ostatnich dziesięcioleciach wieś z powodzeniem korzysta z funduszy UE i przeżywa prawdziwy renesans. Uważana jest za najbardziej europejską wieś w Bułgarii! Ulice są pięknie wyasfaltowane, chodniki i ogrody zadbane. Aż miło patrzeć.

Można tu zobaczyć również niepowtarzalne zabytki kulturowe, historyczne i przyrodnicze. Jednym z nich jest Park Archeologiczny Topolnica przedstawiający wiarygodną rekonstrukcję wczesnoneolitycznej osady, która istniała w tym miejscu ponad 7000 lat temu.

Osadę tę odkryto przypadkowo w 1967 roku, podczas przygotowywania terenu pod założenie sadu. W latach 1968-1980 przeprowadzono badania archeologiczne pod kierownictwem prof. Georgi Georgieva, do których w latach 1970-1971 dołączyła angielska ekspedycja z Uniwersytetu Cambridge, która przeprowadziła specjalne badania paleobotaniczne.

Ustalono, że osada otoczona była od zachodu, północy i wschodu wałem obronnym i rowem o szerokości 1,5-2 m, a południową stronę chroniła naturalnie pobliska rzeka Topolnica. Oprócz budynków mieszkalnych odkryto tu także dziesięć warsztatów rzemieślniczych, co niewątpliwie świadczy o podziale pracy w tej społeczności.

Neolityczne domki

Dzisiaj na terenie kompleksu zrekonstruowano łącznie pięć obiektów. Są to budynki mieszkalne oraz warsztaty obróbki skóry, produkcji naczyń ceramicznych i narzędzi kamiennych, zbudowane z przeplatających się pali, gliny i słomy.

Wewnątrz znajdują się autentyczne paleniska, piece, stoły i krzesła, malowana ceramika z motywami geometrycznymi, podłoga z ubitej gliny i wiele innych atrakcji. Wszystkie te budynki są połączone wąskimi uliczkami i otoczone drewnianym płotem.

Oficjalne otwarcie parku miało miejsce 27 października 2012 r., a odkryte podczas wykopalisk artefakty można oglądać w przestronnej sali wystawowej. Zobaczymy tu m.in. zrekonstruowany starożytny warsztat tkacki z epoki neolitu.

Jeśli klimat tego miejsca Cię zachwyci, możesz także przenocować w jednym z domków. Wymagana jest wcześniejsza rezerwacja, a przeżycie niepowtarzalne.

Atrakcje w okolicy

W pobliżu Parku Topolnica znajduje się park rozrywki z przeszkodami linowymi, ściankami wspinaczkowymi i innymi rozrywkami dla dzieci i dorosłych. Można również wybrać się na pieszą wycieczkę do Kazanite, magicznej kaskady składającej się z 5 wodospadów.

Na wzgórzu wznoszącym się nad wsią, znajduje się nowa kaplica Św. Petki – patronki miejscowej ludności,  z piękną dzwonnicą. Ze wzgórza roztacza się piękny widok na dolinę i zakola rzeki Topolnicy.

Dla miłośników sportów wodnych i wędkarstwa idealnym miejscem jest pobliska zapora Duszancy, na rzece Topolnicy, ok. 30 km od wzgórza Borowa. Okolica jest niezwykle malownicza, a powietrze czyste i górskie.

Wajdudula i inne tradycje

Ciekawe są również miejscowe tradycje. Co roku odbywa się tu obrzęd Dawnego Wesela, festiwal pieśni i tańców folklorystycznych oraz Kukerski Festiwal. Charakterystyczna dla regionu jest modlitwa o deszcz Wajdudula, którą „odmawia się” każdego lata.

We wsi działa Centrum Folklorystyczne, gdzie za pomocą filmów, gier komputerowych i tablic interaktywnych przedstawione są lokalne tradycje i zwyczaje w możliwie najciekawszy sposób - zarówno dla dzieci, jak i dorosłych.

Warto tu przyjechać i zobaczyć bułgarską wieś niczym w szwajcarskim wydaniu!

Fot. Fatme Mustafova, Maria Angełowa