Legendarna ceramika busińska
22 Czerwiec, 2022,
05:30
Legendarna ceramika busińska - fenomen bułgarskiej etnokultury.
Garncarstwo w Busincach
Businci to jeden z najstarszych i najważniejszych ośrodków garncarstwa w Bułgarii.
Korzenie słynnej busińskiej szkoły ceramicznej sięgają odległej przeszłości. Rzemiosło stało się głównym źródłem utrzymania wsi, osiągając prawdziwy rozkwit pod koniec XVIII, a zwłaszcza w XIX wieku.
Pod koniec XIX wieku Konstantin Jireček w swoich „Podróżach po Bułgarii” wskazał wieś jako ośrodek wyjątkowego przemysłu garncarskiego, który jest bardzo stary w formie i zdobnictwie.
W okresie odrodzenia w Businci (Busintsi) było czynnych ponad 300 kół garncarskich czyli istniało ponad 300 warsztatów, około 1500 garncarzy, co w praktyce oznacza, że garncarstwem zajmowała się każda rodzina.
Busińska szkoła ceramiczna
Tutaj powstała pierwsza szkoła ceramiczna w Bułgarii, która cieszyła się olbrzymią sławą. Większość naczyń była wykonana z gliny.
Businskie naczynia podróżowały do Syrii, Egiptu, Tunezji, zdobiły pałac sułtana w Topkapi, a dziś można je oglądać w muzeach na całym świecie i zachwycają, nie tylko turystów, ale również badaczy.
Wszechobecna glina
Rozwojowi garncarstwa sprzyjało położenie wsi, która leży dosłownie na glinie. Metr spod powierzchni ziemi przez dziesiątki lat wykopano glinę o różnych właściwościach i kolorach - czerwoną, zieloną, białą, a zręczne ręce tutejszych garncarzy nadawały jej przeróżne kształty.
Busińskie wyroby
Garncarze wykonywali ponad 100 rodzajów naczyń stołowych z gliny. Tylko tutaj można zobaczyć tzw. „okaniczeta” - rytualne małe dzbanki na wino i rakiję, ozdobione figurkami. Wykorzystywano je do zapraszania („okane”) rodziców chrzestnych i gości weselnych.
Typowe dla tego obszaru są też naczynia zwane „rukatkami”, w których noszono potrawy, jedną lub dwie.
W Busincach wykonywano naczynia przypominające amfory, niskie garnki z dwoma uchwytami jak antyczny skyfos, z bogatą ornamentyką - biegnący wąż, cztery filary świata i pulsujące słońce między nimi, równoramienny krzyż wpisany w okrąg - symbol wczesnego chrześcijaństwa, lew i lwica przykute łańcuchami, a między nimi niewolnik z czarną chustą, symbolem Macedonii, która pozostała pod tureckim jarzmem.

W Busincach glinę używano do wielu celów, m.in. do wyrobu kotłów do warzenia rakiji, z gliny wykonywano też rury wodno-kanalizacyjne. Tutaj wszystko co możliwe było z gliny.
Czym wyróznia się busińska ceramika
Jednym z technologicznych sekretów tutejszych garncarzy było mieszanie gliny, dzięki czemu potrafili wykonać nawet naczynia, które po stuknięciu, dźwięczały.

Wszystkie produkty są bogato wybarwione najczęściej w różnych odcieniach zieleni i żółci, tzw. gama jesienna, z bogatymi zdobieniami.
W przeszłości rzemieślnicy z Businci do barwienia ceramiki wykorzystywali lokalne rudy i rośliny, a każdy mistrz miał własne metody barwienia.
Busińskie naczynia charakteryzują się również wyjątkową funkcjonalnością. Większość z nich służy konkretnym potrzebom gospodarstwa domowego – gotowaniu, biesiadowaniu, przechowywaniu żywności i napojów.
Muzeum Ceramiki Busińskiej
We wsi znajduje się Muzeum Ceramiki Busińskiej, które prezentuje unikalną tradycję ceramiki busińskiej w jej rozwoju od XVII wieku po współczesną sztukę artystów ceramicznych.
Ekspozycja etnograficzna obejmuje ponad 200 oryginalnych eksponatów tradycyjnej ceramiki busińskiej autorstwa dawnych mistrzów, a także ceramiki nowoczesnej w duchu tradycji busińskiej autorstwa współczesnych artystów.
Obecnie w muzeum jest ponad 1300 przedmiotów, w około stu formach, ponad 1000 mistrzów ze wsi i okolic. Jest również piec, który ma ponad sto lat i był używany przez wielkiego Petyra Gigowa.

Obok sal wystawowych znajdują się tu warsztaty i niewielka część hotelowa. Odbywają się tu krajowe i międzynarodowe plenery artystów ceramicznych, inspirowane dawnymi busińskimi tradycjami.
Busińska Pracownia Ceramiki
W budynku dawnej szkoły ceramicznej – pierwszej w Bułgarii i największej, założonej pod koniec XIX wieku przez Austriaka Franza Urbana – ma siedzibę obecnie Busińska Pracownia Ceramiki.
Tutaj ponownie produkuje się lokalną ceramikę i pamiątki w tradycji dawnej szkoły. W jej warsztacie można również zobaczyć tradycyjne koło garncarskie.
Wielki busiński mistrz i jego rodzinny dom
Kolejnym zabytkiem wsi jest stary parterowy dom, który już z daleka przyciąga uwagę kolorowymi płytkami ceramicznymi na fasadzie i jest zabytkiem kultury. Jego historia jest bardzo ciekawa.
Został zbudowany przez garncarza od pokoleń - Konstantina Gigowa, który był tak sławny, że został zaproszony do pokazania swojej sztuki na Pierwszej Bułgarskiej Wystawie Przemysłowo - Rolniczej w 1892 roku w Płowdiwie, gdzie zdobył I nagrodę.
Konstantin Gigow stworzył kolekcję glinianych „krondirów” (na wino i rakiję) o ludzkich postaciach: „Serb”, „Grek”, „Albańczyk”, „Rumun”, a także postać króla Ferdynanda. Wzbudziły one takie zainteresowanie, że kupiono je wówczas za znaczną kwotę - 600 złotych napoleonów.

Zmarł w 1991 roku. Jego zasługą jest utworzenie we wsi muzeum ceramiki. Jego prace znajdują się w zbiorach Luwru, Muzeum Człowieka w Paryżu, w muzeach w Stanach Zjednoczonych, Japonii i Rosji.
Święto wsi i okolica
Święto wsi przypada 12 grudnia, w Dzień św. Spiridona, który jest uważany za patrona garncarzy.
Wycieczkę do wsi Businci można połączyć ze zwiedzaniem Zemenskiego Monastyru niedaleko Pernika i jednego z najpiękniejszych miejsc w Bułgarii - wąwozu rzeki Ermy.
Autor: Przyblizamybulgarie
Napisz komentarz
Wydarzenia
Ludzie
Inne