Rylski Monastyr - 30 faktów

Co o nim wiemy?

1. Rylski Monastyr położony jest w górach Riła, w pobliżu wsi Riła i Pastra - niedaleko miejsca jego pierwotnej budowy, nad rzeką Rilską. Położony jest na wysokości 1147 m n.p.m.
2. Jest jednym z najważniejszych zabytków kultury w Bułgarii, zabytkiem o znaczeniu narodowym i historycznym oraz symbolem Bułgarii.
3. Był jedną z propozycji znaku dla bułgarskiego euro, ale ostatecznie zdecydowano, że będzie to póki co wizerunek jeźdźca z Madary.
4. Jest największym klasztorem w Bułgarii. Dziś zespół klasztorny zajmuje powierzchnię 8800 m², z czego 5500 m² to zabudowania, które powstały w różnym czasie. Skrzydła klasztorne są 5-kondygnacyjne i otaczają ze wszystkich stron dziedziniec klasztorny w kształcie nieregularnego pięciokąta. Cztery kondygnacje znajdują się nad ziemią, a piąta poniżej, co tłumaczy się ograniczeniami nałożonymi przez władze osmańskie kiedy powstawały obecne budynki. W klasztorze jest 300 cel. Na parterze mieści się muzeum klasztorne.
5. Rylski Monastir to ponad 1000 lat historii.
6. Przyjmuje się, że klasztor w Rile powstał w latach 30. X wieku, w czasach Pierwszego Carstwa Bułgarskiego. Za jego twórcę uważa się świętego Iwana Rilskiego, który urodził się we wsi Skrino w 876 r, a zmarł w klasztorze Rylskim w 946 r.
7. W ciągu swojego tysiącletniego istnienia klasztor dwukrotnie zmieniał lokalizację, był kilkakrotnie niszczony i odnawiany.
8. W okresie Drugiego Carstwa Bułgarskiego klasztor Rylski był głównym centrum duchowym kraju, a o jego dobro dbał sam car Iwan Asen II.
9. W pierwszej połowie XIV wieku klasztor przeszedł w posiadanie miejscowego pana feudalnego imieniem Hreljo, w tym czasie zbudowana została jednonawowa cerkiew i pięciokondygnacyjna wieża nazwana jego imieniem (Hreljowa Wieża).
10. Wieża jest najstarszym zachowanym obiektem zespołu klasztornego. Na jej szczycie znajduje się kaplica Przemienienia Pańskiego z cennymi freskami z lat trzydziestych XIV wieku.
11. Dzięki carowi Iwanowi Aleksandrowi klasztor znacznie się rozrósł. To on 21 września 1378 roku wydał tzw. Rylski Statut, opieczętowany złotą pieczęcią, na mocy którego 20 wsi przeszło na własność klasztoru.
12. W czasie niewoli tureckiej klasztor w Rile był przedmiotem wielu zniszczeń i grabieży dokonanych przez Turków.
13. W XV wieku bracia mnisi Teofanes i Dawid podjęli się trudnego zadania odbudowy klasztoru. To oni sprowadzili z powrotem do klasztoru relikwie św. Iwana Rilskiego z Tyrnowa.
14. Przez pewien czas w klasztorze w Rile przebywał Paisjusz Chilendarski, który w tym czasie pisał i zbierał materiały do swojego najważniejszego dzieła Słowianobułgarskiej historii.
15. Klasztor zapewniał schronienie wielkim bułgarskim rewolucjonistom, wśród nich byli: Wasil Lewski, Ilio Wojewoda, Goce Delczew, Pejo Jaworow i inni.
16. Oprócz udzielania schronienia w klasztorze odbywały się także zjazdy i zebrania. W październiku 1905 roku przez cały miesiąc odbywał się tutaj Kongres Rilski – zjazd generalny Tajnej Macedońsko-Odryńskiej Organizacji Rewolucyjnej (VMORO), na którym dokonano oceny dotychczasowej działalności organizacji powstania ilindenskiego i toczyły się gorące dyskusje na temat przyszłości VMORO.
17. Już od chwili założenia klasztor stał się ośrodkiem literackim i edukacyjnym. Dużą działalność pedagogiczną rozwinął tu Neofit Rilski, który w okresie odrodzenia założył tu szkołę komórkową.
18. W klasztorze jest około 250 rękopisów, 9000 starych wydań drukowanych i jeden wyjątkowo ważny zabytek Krzyż Rafaela (1802r.), który jest efektem 12 lat ciężkiej pracy mnicha, a co ciekawe, wykonany jest z jednego kawałka drewna lipowego, zawiera 36 figur i jest uważany za absolutne dzieło sztuki.
19. Od 1961 roku Rylski Monastyr jest uznany za muzeum narodowe, a od 1983 roku znajduje się na Liście Światowego Dziedzictwa UNESCO.
20. 22 lipca 1961 roku Biuro Polityczne KC BKP zdecydowało, że Ministerstwo Oświaty i Kultury oraz Ministerstwo Spraw Wewnętrznych powinny przedstawić Radzie Ministrów propozycję, „aby klasztor Rylski przeznaczyć na muzeum państwowe i aby została tam zakończona wszelka działalność kościelna” . Dekretem Prezydium Zgromadzenia Narodowego z 11 października 1961 r. klasztor w Rile uznano za własność publiczną, a Ministerstwu Oświaty i Kultury powierzono zadanie przekształcenia go w Muzeum Narodowe, które zostało uroczyście otwarte w 1965 roku. W międzyczasie mnisi z klasztoru Rylskiego zostali przeniesieni do klasztorów Baczkowskiego, Trojańskiego i Preobrażeńskiego. W 1968 r. pozwolono mnichom powrócić do klasztoru i wrócili 1 października 1968.
21. Symbolem i esencją klasztoru jest cerkiew Narodzenia Najświętszej Marii Panny. Średniowieczna cerkiew istniała do 1834 roku, kiedy to decyzją bractwa klasztornego została rozebrana, a na jej miejscu zbudowano obecną cerkiew katedralną, najprawdopodobniej na pozostałościach dawnych fundamentów.
22. Budowę świątyni rozpoczęto w 1835 r., a zakończono w 1837 r.
23. Wspaniała dekoracja ścienna cerkwi katedralnej jest dziełem najwybitniejszych malarzy XIX wieku, wśród których są Dimityr Christow Zograf, Zachari Zograf i inni malarze ze samokowskiej szkoły. Ikonostas jest dziełem Atanasa Teladura z Samokowa i Petyra Garki.
24. Cerkwią cmentarną klasztoru Rylskiego jest położona na południe od klasztoru cerkiew Wprowadzenia Najświętszej Marii Panny.
25. Około 5 km na wschód od klasztoru znajduje się Stara Pustelnia, gdzie zbudowano cerkiew Zaśnięcia św. Iwana Rilskiego. Wzniesiono ją w 1746 r. nad miejscem, gdzie uważa się, że znajdował się pierwotny grób Świętego.
26. Do kompleksu klasztornego należy również cerkiew św. Łukasza. Powstała ona pod koniec XVIII wieku na miejscu pierwotnej kaplicy, wzniesionej ku pamięci bratanka św. Iwana Rilskiego. Budynek jest jednonawowy, jednoabsydowy z dużym przedsionkiem.
27. W bezpośrednim sąsiedztwie na północ od cerkwi św. Łukasza, na wyższym tarasie, znajduje się cerkiew Wstawiennictwa Najświętszej Marii Panny, zbudowana w 1805 roku.
28. Ok. 18 km od klasztoru Rylskiego i ok. 2,5 km na wschód od miasta Riła, na prawym brzegu rzeki Rilskiej, położony jest Rilski metoch Orlica. Składa się on z cerkwi św. Piotra i Pawła, budynków mieszkalnych i gospodarczych. Powstał prawdopodobnie w połowie XV wieku. W 1469 r. nocowała w nim uroczysta procesja z relikwiami Iwana Rilskiego sprowadzonymi z Tyrnowa do klasztoru.
29. Jedną z głównych świętości klasztoru w Rile, obok relikwii św. Iwana Rilskiego jest ikona Świętej Dziewicy z Osenowicy, która uważana jest za cudowną ikonę. Znajduje się w głównej cerkwi klasztornej, przed trzecią kolumną po lewej stronie. Dwa razy w roku ikona jest wynoszona ze świątyni i odbywa się procesja liturgiczna – w Wielki Piątek po Zmartwychwstaniu Chrystusa oraz 1 sierpnia, kiedy rozpoczyna się Wielki Post NMP.
30. Klasztor Rylski znajduje się na liście stu narodowych obiektów turystycznych BTS (odpowiednik PTTK). Jest otwarty do zwiedzania codziennie w godzinach 8.00 – 18.00.