Wielka Bazylika w Plisce i chrzest

25 Kwiecień, 2022, 05:25

Wielka Bazylika w Plisce była największym kościołem chrześcijańskim w Europie aż do XVII wieku, do czasu ukończenia papieskiej bazyliki św. Piotra w Watykanie w 1629 roku.

Powstanie i znaczenie bazyliki

Została ukończona około 875 roku i jest jedną z największych bazylik średniowiecznej Europy Południowo-Wschodniej. Kompleks jest ważnym zabytkiem wczesnośredniowiecznej kultury bułgarskiej z okresu chrześcijańskiego - od drugiej połowy IX do połowy XI wieku.

Ten okazałych rozmiarów niezwykły kościół został zbudowany w zewnętrznym mieście starej stolicy Bułgarii - w Plisce. Stanowił symbol zwycięstwa chrześcijaństwa nad pogaństwem w Bułgarii oraz ambicji księcia Borysa I.

Po przyjęciu chrztu Bułgaria stała się trzecim ośrodkiem chrześcijaństwa w Europie.

Przez około 250 lat bazylika pełniła funkcje zarówno katedry, jak i kościoła książęcego, biskupiego i klasztornego, stanowiła centrum życia duchowego i religijnego stolicy Pliski i wczesnośredniowiecznej Bułgarii.

O budowli

Niegdyś otoczona i chroniona była kamiennym murem o wysokości ponad 4 m zakończonym kalenicami. Miała 99 m długości i 29,5 m szerokości. Składała się z dwóch prawie równych części – dużego atrium i właściwego kościoła. Była połączona z pałacem.

Był tutaj didascaleion (szkoła) i skryptorium. Didascaleion jest dowodem na to, że oprócz ksiąg liturgicznych w kompleksie studiowano także prawo, architekturę i budownictwo. Prawdopodobnie pracowali tu uczniowie Cyryla i Metodego, przyjęci w 886 r. przez cara Borysa I, kładąc podwaliny pod pliskowsko - presławską szkołę piśmienniczą w języku starobułgarskim. Odkryto tu również nekropolię z grobami członków bractwa zakonnego oraz nekropolię świecką z grobami arystokratów.

Wielkość bazyliki jest zdumiewająca. Jej wymiary i imponująca bryła współgrają z przestrzenią ufortyfikowanego Pliskowskiego Pola. Bazylika Wielka to rzadki i niezwykły zabytek wczesnego chrześcijaństwa w Mezji Dolnej z IX wieku.

Miejsce pochówku pierwszego bułgarskiego chrześcijańskiego męczennika

Według archeologów powstała na miejscu wczesnochrześcijańskiego kompleksu - martyrium, składającego się ze świątyni krzyżowej i studni - źródła. Istnieją przypuszczenia, że został w niej pochowany pierwszy bułgarski męczennik chrześcijański, św. Bojan Enrawota, stracony około 832 roku przez swojego brata Chana Malamira za to, że nie chciał wyrzec się wiary chrześcijańskiej.

Podczas nieudanego buntu pogan w 865 r. martyrium (budowla o charakterze sakralnym poświęcona męczennikowi) zostało zniszczone. Na znak zwycięstwa chrześcijaństwa w Bułgarii, car Borys I (bratanek Enrawoty) został fundatorem nowego kościoła zbudowanego na miejscu dotychczasowej budowli i w ten sposób połączył nową religię z istniejącym wcześniej miejscem upamiętniającym męczeństwo.

Mauzoleum bułgarskich chanów

Według innej hipotezy znajdowało się tutaj pierwotnie mauzoleum bułgarskich chanów. Po chrzcie podjęto próbę przekształcenia go w katedrę, ale konstrukcja nie wytrzymała tej przebudowy, co wymusiło całkowitą rozbiórkę budowli. Za tą hipotezą przemawia fakt, że do tego czasu nie odkryto mauzoleum bułgarskich chanów i nie ma dowodów na rytuał pogrzebowy władców, co trudno wytłumaczyć w obecności tak wielu zachowanych zabytków z tego okresu.

Chrześcijaństwo w Bułgarii

Oficjalnie Bułgaria została ochrzczona w 864 roku, ale już wieki wcześniej wielu Bułgarów nawróciło się na chrześcijaństwo. Ochrzczony był na przykład Chan Kubrat - władca Wielkiej Bułgarii, który panował w latach 632 - 665, ojciec pięciu chanów, którzy poprowadzili Bułgarów do nowych miejsc w Europie.

Chrześcijaństwo przyjął również Chan Terwel, władca Bułgarii w latach 700 – 721, pierwszy bułgarski chrześcijański święty, kanonizowany pod imieniem św. Terweliusz za ocalenie w 718 r. Konstantynopola przed najazdem Arabów.

Masowy chrzest

Miejsce jest wyjątkowe, a ze względu na swoją symbolikę przyciąga coraz więcej młodych rodzin, które tutaj pragną ochrzcić swoje dzieci.

30 kwietnia o godz. 10.30 w ruinach Wielkiej Bazyliki w pierwszej stolicy Bułgarii w Plisce, Metropolita Warneński i Wielkiego Presławia Jan dokona masowego chrztu dzieci z pobliskiej gminy Kaspiczan (Kaspichan). Dorośli mogą zostać ochrzczeni w nieco innym rytuale.