Jaskinie św. Jana Rilskiego

18 Pażdziernik, 2024, 07:30

Już od czasów średniowiecznych św. Iwan Rilski (św. Jan z Riły, Jan Rilski) uważany jest za opiekuna narodu bułgarskiego, a 19 października Kościół prawosławny obchodzi jego święto.

Nie bez powodu wraz z płaskorzeźbą jeźdźca z Madary to właśnie wizerunek św. Iwana Rilskiego uważany jest za jeden z graficznych symboli Bułgarii. Znajdują się one na rewersie bułgarskich monet (50 stotinek i 1 lewa).

Pochodzenie

Historycy do dziś spierają się o miejsce jego urodzenia. Zdaniem niektórych badaczy urodził się w rejonie Boboszewa, a według innych w pobliżu Sredec. Istnieją również hipotezy, że cudotwórca był synem samego cara Symeona Wielkiego.

Po tym jak został mnichem, mieszkał w wielu miejscach, często w jaskiniach, gdzie prowadził pustelniczy tryb życia i oddawał się modlitwie. Dziś w pamięci ludzi zachowały się legendy o miejscach, gdzie mieszkał św. Jan Rilski, a które uważa się za lecznicze i spełniające życzenia.

Pierwsza jaskinia

Jedna z najsłynniejszych jaskiń, uważanych za leczniczą, związana ze św. Iwanem czyli Janem Rilskim znajduje się nad wsią Skrino, ok. 10 km od Boboszewa – prawdopodobnym miejscu narodzin Świętego.

Znajduje się tam Ruenski Monastyr noszący dziś imię Św. Jana z Riły skąd prowadzi m.in. ścieżka do jaskini (ok. 0,5 km), w której mieszkał kiedyś św. Jan Rilski i gdzie rozpoczął życie mnicha.

Uważa się, że była to jego pierwsza pustelnia, zanim wyruszył w góry Riły i założył Rilski Monastyr. Ściany jaskini pamiętają jego westchnienia i modlitwy, a codziennie przyjeżdżają tutaj nie tylko Bułgarzy, ale także cudzoziemcy z całego świata, którzy czytali lub słyszeli o tym bułgarskim świętym cudotwórcy.

Z jaskini pozostała tylko niewielka część, niemniej jednak jest to niezwykle interesujący obiekt turystyczny. Miejscowi twierdzą, że jaskinia nad wsią Skrino ma wyjątkową moc i pomogła wielu ludziom pokonać nawet ciężkie choroby, takie jak rak. Musieli jednak spędzić w niej choć jedną noc, aby doznać wyjątkowej mocy i energii Świętego.

Nadprzyrodzone moce

Według historii opartej na życiu Świętego, Jan Rilski urodził się we wsi Skrino 19 października 876 roku za panowania cara Borysa I, żył za panowania cara Symeona I, cara Włodzimierza Rasate, a zmarł 18 sierpnia 946 w wieku 70 lat w czasach cara Piotra I

Od najmłodszych lat rodzice wychowywali go w wierze prawosławnej, która w tym czasie była już oficjalną religią państwa bułgarskiego.

Miejscowe legendy mówią, że zanim urodził się, jego matka otrzymała znak, że jej dziecko zostanie wielkim pustelnikiem. Iwan czyli Jan Rilski od najmłodszych lat wiedział, że jest osobą posiadającą niezwykły dar uzdrawiania modlitwą i ziołami, przewidywania przyszłości setki lat do przodu oraz widzenia rzeczy z przeszłości.

W jego rodzinnych stronach mówi się, że to właśnie dzięki swoim nadprzyrodzonym mocom potrafił zapanować nad żywiołami za pomocą jednej modlitwy do Boga. Jan od najmłodszych lat był sierotą. Aby zarobić na życie zaczął wypasać owce i woły.

Kiedyś podczas wielkiej powodzi, gdy na rzece Strumie utworzyła się wysoka fala przypływowa, Jan i jego trzoda zostali odcięci, niczym na wyspie. Wszyscy zamarli i z przerażeniem patrzyli, jak za chwilę chłopiec i zwierzęta utopią się. Jan padł jednak na kolana i zaczął się modlić.

W tym momencie woda opadła, jak podczas ratowania Mojżesza i jego ludu uciekających z niewoli egipskiej i wszyscy zostali uratowani. Odtąd miejscowa ludność nazywała go czarownikiem, bała się go, a następnej wiosny wypędzili go.

Święta Woda

Jan błąkał się po klasztorach i odludnych miejscach wzdłuż rzeki Strumy i w okolicach Witoszy. Podania głoszą, że najpierw zatrzymał się w wąwozie Strumy. Wtedy prawdopodobnie natknął się na kolejną jaskinię, uważaną za jego siedzibę.

Znajduje się ona w miejscowości Święta Woda (Sveta Voda), ok. 3 km na północny wschód od wsi Garbino, w okręgu Kiustendił, na zachodnich stokach góry Riła, poniżej szczytu Roni Krast (1443 m).

Po północnej jej ścianie płynie woda, która uważana jest za lek na wiele dolegliwości. Sama jaskinia jest niszą skalną o szerokości maks. 11,60 m.

Tuż przed jej wejściem znajduje się krzyż wykonany z jasnego wapienia, a na ścianie za nim, w naturalnych, głębokich niszach, znajdują się ikony św. Jana Rilskiego. Przyjeżdżają tu ludzie z bliska i daleka i zapalają świeczki z prośbą o pomoc.

W jaskini odnaleziono rysunki przedstawiające trzy postacie zwierząt przypominające konie i inskrypcje. Napisu nie da się odczytać w całości. Według jednej interpretacji brzmi on w tłumaczeniu: „Ojcze Święty, módl się”, według innej: „Ojcze Janie, pomóż i zbaw”. Napis datowany jest na około XIII wiek, ale możliwe, że jest nawet wcześniejszy.

Postnica

Pustelnik uważany był za czarownika i stąd również został wygnany. Wtedy udał się na północ i dotarł do Wraczańskiego Bałkanu (okolice Wracy).

Świadczy o tym dzisiejszy Bistreszki Monastyr Św. Jana Rilskiego Pustelnika założony w XI wieku. Nad klasztorem, na stromej skale, znajduje się jaskinia Postnica (Postnitsa). Dotarcie do niej bez pomocy drabiny jest niezwykle trudne.

W jaskini na wysokości 5 – 6 metrów, w małej wnęce skalnej, zbudowano (prawdopodobnie później) miniaturową świątynię ze sklepieniem ze splecionych pędów winorośli, otynkowanych wapnem, na którym do dziś można rozpoznać postać Chrystusa Wszechmogącego. Według legend jest to najstarsza część klasztoru.

Tutaj przez 40 dni w poście i modlitwie przebywał ten najbardziej czczony bułgarski święty – św. Jan Rilski. Tutaj też otrzymał polecenie od Boga, aby udać się w góry Riły i założyć wspólnotę monastyczną. W tym momencie, jak mówią legendy, skała sama się otworzyła.

Dokąd jeszcze udał się św. Jan Rilski, historia milczy. Faktem jest jednak, że aż po północ, do Dunaju, znajdują się jaskinie noszące jego imię. Jedna z nich znajduje się w pobliżu Dobridołskiego Monastyru (diecezja Widin) i również jest uważana za cudowną.

Jaskinia nad Rilskim Monastyrem

Ostatnia jaskinia Świętego znajduje się nad założonym przez niego klasztorem w Rile, nad Rilskim Monastyrem, w odległości ok. 3 - 4 km od klasztoru. Kawałek można dojechać i do przejścia pozostaje ok. 15 min.

Jest to jedno z najświętszych miejsc w Bułgarii. Miejsce o niesamowitej energii.

Trasa jest malownicza, ścieżka przebiega przez stuletni las dębowy, a poniżej słychać szum rzeki. W ten sposób można dostać się do jaskini, w której w X wieku pustelnik spędził ostatnie lata swojego życia poszcząc i modląc się.

Prowadzą do niej wąskie schodki, wewnątrz jest kamienne łóżko, zamienione obecnie w rodzaj ołtarza. Każda szczelina w jaskini wypełniona jest monetami, drobnymi przedmiotami i karteczkami z najbardziej intymnymi modlitwami pielgrzymów.

W tyle jaskini jest wąski tunel o długości ok. 2 metrów, który prowadzi nad skałę, która jest jednocześnie dachem. Legenda mówi, że mogą tędy przejść tylko ludzie o czystej duszy, a grzeszników odstrasza magiczna moc.

Koło jaskini jest źródełko, z którego wierzy się, że wypływa święcona woda. Jeśli poczujesz niesamowitą magię tego miejsca, pomyśl życzenie, napisz je na kartce papieru i umieść w szczelinach skał koło źródełka. Legenda głosi, że św. Jan Rilski wraca do swojego ostatniego domu na ziemi i błogosławi życzenia niektórych z nas. Czy to będzie Twoje życzenie? Nie wiem…

Jednak co roku zimą i latem przybywają tu tysiące turystów wierząc, że Święty przyniesie im szczęście i zdrowie.

Przed jaskinią, otoczona drzewami znajduje się zbudowana wiele wieków temu cerkiew Zaśnięcia św. Iwana Rilskiego, w której znajduje się grób Świętego.

Przeczytaj też.

fot. Lubomir Jankow, BG Shtit