Święty Iwan (Jan) Rilski

19 października obchodzimy święto największego bułgarskiego świętego - Świętego Iwana (Jana) Rilskiego, dlatego dziś właśnie o nim.

Święty Jan (Iwan) Rilski Cudotwórca uważany jest za największego bułgarskiego świętego i pustelnika, patrona narodu bułgarskiego, patrona i założyciela największego klasztoru stauropegicznego*  w Bułgarii – Rilskiego Monastyru (Rilski Monastir). Stauropegia oznacza klasztor lub kościół podlegający bezpośredniej jurysdykcji najwyższej władzy kościelnej w kraju. W Bułgarii jest to Święty Synod.

Już za życia nazywano go "ziemskim aniołem" i "niebiańskim mieszkańcem". Według biografów Iwan Rilski urodził się w odległej wsi Skrino, prawdopodobnie w 876 r. Żył za panowania księcia Borysa I, cara Symeona Wielkiego i cara Piotra I. We wszystkich 15 biografiach, napisanych w różnych wiekach w języku starobułgarskim lub cerkiewnosłowiańskim oraz w nabożeństwach ku pamięci Świętego, używane jest tylko jego imię zakonne Jan.

Do 25 roku życia był pasterzem. Marzył jednak zawsze o tym, aby poświęcić się całkowicie Bogu. Kiedy zmarli jego rodzice, rozdał swoją część majątku biednym i został nowicjuszem w klasztorze św. Dymitra pod górą Ruen w Górach Vlahina. Tam zdobył wykształcenie teologiczne, studiował księgi liturgiczne, przyjął stan duchowny i przygotowywał się do wielkiej duchowej misji. Został mnichem, żył w poście i oddawał się modlitwie.

Początkowo osiedlił się na Witoszy, potem we wsi Dobarsko u południowego podnóża Riły, a następnie ok. 20 km od wsi założył klasztor – Rilski Monastyr. Dokonał tam wielu cudów, pomagał potrzebującym, uleczył wielu poważnie chorych i kalekich. Jego sława rozprzestrzeniła się daleko poza Góry Riła, a nawet poza granice Bułgarii.

Przybył do niego nawet sam bułgarski car Piotr I. Pokonał odległość 450 km ze stolicy Wielkiego Presława do Riły, aby spotkać się ze słynnym zakonnikiem. Ten jednak z pokory odmówił spotkania z władcą. Przyjął przesłane mu owoce, ale zwrócił otrzymane w darze złoto i oddał z daleka pokłon. To przysporzyło mu jeszcze większą sławę i zaczęli przybywać do niego uczniowie z całej Bułgarii.

Święty Iwan (Jan) Rilski zmarł 18 sierpnia 946 r. Po śmierci został pochowany w pobliżu założonego przez siebie klasztoru. Około 989 - 992 jego relikwie zostały przeniesione przez cara Samuela i ówczesnego patriarchę bułgarskiego Niemiec-Gabriela do Sredec. Prawdopodobnie wtedy ten pierwszy i największy bułgarski święty został kanonizowany. Stało się to 19 października i od tego czasu w tym dniu czcimy jego pamięć.

Początkowo relikwie świętego złożono w kościele pw. Św. Wielkiego Męczennika Jerzego Zwycięzcy, a następnie przeniesiono do kościoła Św. Apostoła i Ewangelisty Łukasza. W XII wieku na jego cześć wybudowano kościół św. Łukasza, w którym utworzono klasztor.

Według pisarza bizantyjskiego Georgi Skilica, relikwie Świętego uzdrowiły w Sredec cesarza bizantyjskiego Manuela I Komnena (1143 - 1180). W 1183 roku, podczas kolejnej wojny węgiersko - bizantyjskiej, król węgierski Bela III zdobył Sredec i przewiózł relikwie św. Jana Rilskiego do swojej stolicy Gran (Esztergom).

Według legendy miejscowy arcybiskup rzymskokatolicki stwierdził, że nie zna takiego świętego, za co św. Jan Rylski ukarał go i ten stał się niemy. Gdy jednak arcybiskup pokłonił się przed relikwiarzem prosząc o przebaczenie, odzyskał mowę.Zaniepokojeni tym cudem Węgrzy w 1187 r. zwrócili Bułgarii relikwie Świętego Jana Rilskiego.

W 1195 r. car Iwan Asen I uroczyście przeniósł relikwie do ówczesnej stolicy – do Wielkiego Tyrnowa. W 1469 roku, po uzyskaniu zgody sułtana, mnisi z Rilskiego Monastyru przywieźli relikwie Świętego z Wielkiego Tyrnowa do Rilskiego Monastyru.

Dzisiaj każdy wierzący może ucałować rękę św. Jana Rilskiego, którego relikwie znajdują się w specjalnej skrzyni przed ikonostasem w głównej cerkwi klasztoru.