Odkryj przeszłość, przeżyj teraźniejszość
PRZEWODNIK
po trasie „ODKRYJ PRZESZŁOŚĆ, PRZEŻYJ TERAŹNIEJSZOŚĆ w trzech małych czarnomorskich gminach - Prowadia, Dyłgopol i Dolni Cziflik. Zintegrowany model marketingowy reklamy usług turystycznych w odległych czarnomorskich gminach (DISCOVERY)”
Zbocz z utartego szlaku! Zaledwie kilka kilometrów od głównych dróg odkryjesz mało znaną i prawdziwą Bułgarię. Dotkniesz jej bogatej historii, poznasz tradycyjną bułgarską gościnność, oryginalną bułgarską kuchnię i zobaczysz, że piękno tkwi w nieskażonej przyrodzie!
Poznasz piękno historycznej krainy Syrta, gdzie według legendy urodził się słynny ludowy bohater Iwajło, który został wielkim przywódcą i carem. Odkryjesz interesujące rejony Bułgarii z piękną, dziewiczą przyrodą i imponującą przeszłością. Przeżyjesz prawdziwą przygodę!
W tę ekscytującą podróż możesz wybrać się indywidualnie, z rodziną i przyjaciółmi lub z zorganizowaną grupą.
U nas odkryjesz przeszłość, przeżyjesz teraźniejszość i zawsze będziesz mile widzianym gościem!
Prowadia (Provadia), Dyłgopol (Dalgopol), i Dolni Cziflik (Dolni Chiflik) to trzy piękne czarnomorskie gminy, które znajdują się między Warną a Burgas.
Trasa turystyczna, która proponujemy rozpoczyna się od zjazdu z autostrady Hemus w pobliżu wsi Vetrino i przebiega kolejno przez trzy w/w gminy i kończy sę na przepięknej plaży w Szkorpiłowcach (Shorpilovtsi).
Zabytki i atrakcje turystyczne w poszczególnych gminach ułożone są w kolejności w jakich przebiega trasa.
Do miejsca, w którym rozpoczyna się trasa, pozwalająca nam odkryć największe atrakcje tych trzech małych czarnomorskich gmin, można dojechać:
- autobusem lub samochodem przez Rumunię, most na Dunaju w Ruse (GPS) 43.88767, 26.00710, dalej koło Razgradu, do skrzyżowania Belokopitovo (GPS) 43.34024, 26.88360. Stamtąd autostradą Hemus rozpoczynającą się koło Szumen (Shumen), do zjazdu na Vetrino (GPS) 43.25529, 27.42414, skąd odchodzi droga do Prowadii (Provadia)- (GPS) 43.17854, 27.44316,
- samolotem do Warny, a stamtąd autobusem turystycznym lub wypożyczonym samochodem do zjazdu na Vetrino (GPS) 43.25529, 27.42414.
- autobusem lub samochodem od skrzyżowania drogi z Warny do Burgas w pobliżu wsi Staro Oryahovo (GPS) 42.99008, 27.79457, a stamtąd w kierunku Morza Czarnego do plaży w Szkorpiłowcach (Shkorpilovtsi) lub w kierunku Prowadii(Provadia) przez trzy gminy,
- samolotem do Burgas, a stamtąd autobusem turystycznym lub wynajętym samochodem do skrzyżowania w pobliżu wsi Staro Oryahovo (GPS) 42.99008, 27.79457 i dalej w kierunku Morza Czarnego do Szkorpiłowców (Shkorpilovtsi) lub w kierunku Prowadii (Provadia) przez trzy gminy.
Nasz krótki przewodnik pokazuje trasę w kierunku od zjadu na Vetrino do plaży w Szkorpiłowcach (Shkorpilovtsi).
Odkryj przeszłość i poznaj teraźniejszość w tych trzech malowniczych czarnomorskich gminach, wśród przepięknej przyrody i gościnnych mieszkańców, którzy pragną Ci pokazać kawałek swojego małego raju!
SPIS TREŚCI
GMINA PROWADIA (Provadia)
- Późnoantyczna i średniowieczna twierdza Gradiszte (Gradishte)/Goljamoto Kale (Golyamoto Kale)/ wieś Petrow Doł (Petrov Dol)
- Wycieczka piesza do pomnika przyrody Przebity Kamień, org. Probiti Kamyk (Probiti Kamak)
- Muzeum Historyczne w Prowadii (Provadia)
- Świątynia Zwiastowania Pańskiego w Prowadii (Provadia)
- Galeria Sztuki przy Muzeum Historycznym w Prowadii (Provadia)
- Renesansowy kompleks architektoniczny Warosza (Varosha) w Prowadii (Provadia)
- Twierdza Owecz (Ovech)
- Skalny klasztor Szaszkanite (Shashkanite)
- Cerkiew św. Teodora - wieś Dobrina
- Skalny klasztor Kara Pesztera (Kara Peshtera) - wieś Manastir
- Prehistoryczne centrum Prowadia – Solnica (Provadia-Solnitsa)
GMINA DYŁGOPOL (Dalgopol)
- Średniowieczny klasztor skalny, wieś Rojak (Royak)
- Muzeum Historyczne w Dyłgopolu (Dalgopol)
- Renesansowa cerkiew św. Petki Paraskewy we wsi Asparuchowo (Asparuhovo)
- Pomnik przyrody Cudowne skały (Chudnite Skali)
- Rejon Manastira, wieś Asparuchowo (Asparuhovo)
- Średniowieczna twierdza Owczaga (Ovchaga)
- Wodospad Kuza Skoka
GMINA DOLNI CZIFLIK (Dolni Chiflik)
- Wodospad Orłow Kamyk (Orlov Kamak), wieś Goren Cziflik (Goren Chiflik)
- Świątynia św. Michała Archanioła, wieś Wenelin (Venelin)
- Muzeum Etnograficzne przy Miejskim Ośrodku Kultury „Izgrew”, miasto Dolni Cziflik (Dolni Chiflik)
- Źródło Płonącej Wody
- Kompleks Etnograficzny Kriwini (Krivini), wieś Kriwini (Krivini)
- Wodospad Skoka, wieś Solnik
- Wieś Golica (Golitsa) i pomnik Koguta
- Sanktuarium skalne Orta Kaja (Orta Kaya), wioska Bulair
- Sanktuarium Jaramaz Kaja (Yaramaz kaya), wieś Bulair
- Późnoantyczna twierdza Burun Gradiszte (Burun Gradishte), wieś Golica (Golitsa)
- Późnoantyczny i średniowieczny kompleks forteczny Hemskite Porti (Bramy Hemskie)/Germeto, wieś Golica (Golitsa)
- Kompleks Niazlarsko Germe, wieś Bulair
- Dzika plaża w kurorcie Szkorpiłowcy (Shkorpilovtsi)
- Starożytna twierdza Szkorpiłowci (Shkorpilovtsi), wieś Szkorpiłowci (Shkorpilovtsi)
Święto Prowadii przypada w prawosławną Niedzielę Palmową. W 2025 roku Święto Prowadii będzie więc obchodzone 13 kwietnia.
Oglądnij krótki flm i zobacz jakie skarby kryje Prowadia, a potem zacznij planować z nami swoją podróż.
1.1. Twierdza Gradiszte (Gradishte)/Goljamoto Kale (Golyamoto Kale), wieś Petrow Doł (Petrov Dol)


Dla wygody zwiedzających oprócz kamiennych schodów, zbudowano w dzisiejszych czasach, wygodne drewniane schody. U podnóża grobowca znajdują się pozostałości małej cerkwi lub kaplicy. Przed skałą jest rozległa polana skąd rozciąga się dobry widok na okolice Gradiszte (Gradishte).
Bezpośrednio obok klasztoru znajdowała się twierdza Gradiszte (Krepost Gradishteto), z której obecnie prawie nic nie pozostało. Nie jest wykluczone, że Święty Jerzy ze swoją cerkwią służył mieszkańcom twierdzy Gradiszte (Gradishte), a grób był miejscem kultu. Klasztor św. Jerzego jest uznany za zabytek kultury.

Droga do Gradiszte (Gradishte) i skalnego klasztoru św. Jerzego (sv. Georgi) jest nieoznakowana i praktycznie brak drogowskazów. Można ją pokonać wyłącznie pieszo.
Za południowo-wschodnim krańcem wsi Petrow Doł (Petrov Dol) należy iść łąką kierując się w stronę klasztoru. Ścieżka jest ledwo widoczna.
Wstęp swobodny, o każdej porze dnia.
GPS 43.21514, 27.45307
1.2. Wycieczka piesza do pomnika przyrody Probiti Kamyk (Probiti Kamak)

Miejsce, w którym powstał ten skalny obiekt, jest bardzo specyficzne. Już starożytne plemiona odkryły jego wyjątkowe położenie. Wykorzystując to, wyrzeźbili w skale niemal idealnie okrągły otwór, który zamienił ją w coś w rodzaju starożytnego „obserwatorium”. Za jego pomocą na podstawie położenia słońca bezbłędnie określali pory roku.
Najbardziej niezwykłą cechą tego kompleksu jest to, że podczas przesilenia letniego, o wschodzie i zachodzie słońca, dysk słoneczny wpasowuje się w wydrążoną dziurę z fenomenalną precyzją. Więcej...

GPS 43.24092, 27.34135 . Stamtąd pieszo około 1,2 km pod górę.

Polecamy spróbować kuchni w karczmie, która znajduje się na centralnym placu miasta (GPS) 43.17835, 27.44341, obok wieży zegarowej.
Przy odrobinie szczęścia może trafisz na restaurację, w której będziesz mógł zjeść oryginalne prowadijskie gołąbki, z nadzieniem mięsnym zawiniętym w suszone liście winorośli, które dodają farszowi przyjemny taninowo-cierpki smak.

W latach pięćdziesiątych grupa pasjonatów – Ilija Wassilew Jordan Kerezow, Kojczo Atanasow i inni, zaczęła pracować nad stworzeniem nowej kolekcji muzealnej w Prowadii (Provadia). Na potrzeby muzeum spadkobiercy żołnierza bułgarskiej armii ochotniczej Stefana Bogdanowa przekazali część jego domu. Zebrano przedmioty dziedzictwa kulturowego i historycznego regionu Prowadii, z których większość została przekazana przez tutejszych mieszkańców.
1 września 1959 roku otwarto skromną ekspozycję. Pierwszym kuratorem muzeum został emerytowany nauczyciel Stanjo Marinow, a rok później rozpoczął pracę także Pejczo Diankow. Położyli oni podwaliny pod nowoczesną działalność muzealną w Prowadii.

W Prowadii pracowali tacy archeolodzy jak Ara Margos. Dimitar Dymitrow, Aleksander Kuzew, Georgi Kuzmanow, Kazimir Popkonstantinow, Paweł Georgiew czy też etnograf Maria Nikołowa.
W 1986 roku stary budynek muzeum rozebrano i do 1993 roku wybudowano na nowo. Nowa ekspozycja muzealna została otwarta w 1999 roku.
W salach muzealnych prezentowane są eksponaty pochodzące z miasta i kilkudziesięciu osad dawnej prowadijskiej okolii (dawna jednostka administracyjna w Bułgarii). Przedmioty pochodzą z okresu od końca neolitu do połowy XX wieku.
Najwięcej miejsca zajmują znaleziska z prehistorycznego ośrodka wydobycia soli i prehistorycznego miasta Prowadia-Solnica (Provadia-Solnitsa), późnoantyczna i średniowieczna twierdza Prowat-Owecz (Provat-Ovech), starobułgarski klasztor - ośrodek literacki z IX-XI wieku w pobliżu wsi Rawna (Ravna), materiały z okresu osmańskiego, odrodzenia, nowej i najnowszej historii miasta i regionu, monety, broń, zdjęcia.

Godziny pracy:
- W okresie zimowym: 9.00 – 18.00. Sobota i niedziela – nieczynne.
- W okresie letnim: 9.00 - 18:00 . Sobota i niedziela: 9.30–17.30
Provadia, ul. Opalchenska 3
1.4. Świątynia Zwiastowania Pańskiego – Prowadia (Provadia)


W 1913 r. trzęsienie ziemi, które nawiedziło okolicę spowodowało zniszczenia i konieczny stał się remont cerkwi. Jednak w związku z wybuchem I wojny światowej prace zostały czasowo wstrzymane. W 1922 r cerkiew została oficjalnie otwarta dla zwiedzających.
Cekiew Zwiastowania Pańskiego położona jest w centralnej części Prowadii (Provadia), jest łatwo dostępna i widoczna.
Dostępna jest do zwiedzania w dni powszednie w godz. 8.00 – 16.00
GPS 43.173933, 27.443056
Provadia, ul. Sveti Kiril i Metodij 75
1.5. Galeria Sztuki przy Muzeum Historycznym w Prowadii

Obecnie wystawianych jest tutaj ponad 500 obrazów, grafik i rzeźb znanych bułgarskich autorów. Stopniowo nabiera kształtu kulturalnego centrum miasta Prowadia (Provadia).
Godziny pracy: 9.00-18.00. Niedziela - nieczynne.
GPS 43.172194 27.442547
Prowadia, ul. Car Osvoboditel № 51
1.6. Renesansowy kompleks architektoniczny Warosza (Varosha)

Na szczególną uwagę zasługują domy Lambova i Panayotova.
GPS 43.17311, 27.44401
Provadia, ul. Sveti Kiril i Metodij 77
1.7. Legendarna średniowieczna twierdza Owecz (Ovech)

Funkcjonowała od połowy III wieku do końca XVII wieku, z przerwami w pierwszych dziesięcioleciach VII do X wieku. Bizantyjczycy nazywali ją Provat, Bułgarzy – Owecz (Ovech), a Turcy – Tash Hisar (Kamienna Twierdza). Unikalne cechy przyrodnicze samej twierdzy sprawiają, że jest ona trudna do zdobycia. Ze wszystkich stron chronią ją strome skały o wysokości od 11 do 25 metrów. Uważa się, że twierdza Owecz (Ovech) została zbudowana, by chronić średniowieczne bułgarskie stolice przed najazdami Bizantyjczyków.
Na początku pełniła głównie funkcję obronną, szybko jednak stała się dużym ośrodkiem administracyjnym i wojskowym ze stałą ludnością. W niektórych źródłach twierdza wymieniana jest jako regionalny ośrodek administracyjny, a po przyjęciu chrześcijaństwa przez Bułgarów stała się rezydencją biskupią.
Ze względu na swoje strategiczne położenie poza granicami osady, twierdza Owecz był atrakcyjnym i pożądanym miejscem przez wielu carów i władców w okresie I i II Carstwa Bułgarii, dlatego też na przestrzeni lat toczono o nią wiele walk i bitew.
Kojarzona jest z panowaniem Piotra II i Kałojana, z carem Iwajło i jego ruchem, rycerzami Amadeusza VI Sabaudzkiego, najazdem osmańskim, powstaniem antyosmańskim z początku XV w. i wyprawą polsko-węgierskiego króla Władysława III Warneńczyka. W XIV wieku była siedzibą metropolii.

Do twierdzy prowadzą trzy wejścia:
• Wschodnie – zachowane w pierwotnej formie z wykutymi w skale kamiennymi schodami. Jest ono jednocześnie najwygodniejsze dla turystów przyjeżdżających samochodami. Jadąc główną ulicą od centrum miasta, skręcamy w lewo w kierunku wsi Dobrina, w ul. Georgi Zahariev (GPS 43.16923, 27.44439). Kawałek dalej

• Zachodnie – dostępne pieszo od strony centrum miasta. Ścieżka ekologiczna prowadzi do metalowej wieży pod urwiskiem, skąd po pokonaniu 111 schodów docieramy do twierdzy.
• Północne – główne wejście do twierdzy. Droga prowadzi od wsi Petrow Doł (Petrov Dol), wzdłuż płaskowyżu Tabiite do odrestaurowanego mostu o długości 150 m, Seczenej Skały (Sechena Skala), gdzie wchodzi się do twierdzy przez bramę przy głównej wieży.
Godziny pracy:
W okresie zimowym: 9.00 – 17.30
W okresie letnim: 9.00 – 19.00
GPS 43.17601, 27.44756.
Z twierdzą związany jest pewien ciekawy rekord...
Więcej...
1.8. Skalny klasztor Szaszkanite (Shashkanite).

Klasztor był zamieszkany przez zakonników w XII-XIII wieku i był wówczas trudno dostępny. Obecnie do części cel można dotrzeć po wiszącym stalowym moście, który zawieszony jest nad przepaścią. Most jest stabilny, a widoki wynagradzają ewentualne zmęczenie. Dziś obiekt jest uznany za zabytek kultury.
Klasztor składa się z dziesięciu cel wydrążonych w masywie skalnym. Niektóre z nich są niezależne, inne zaś zgrupowane.
Pierwsza grupa składa się z trzech cel, potem są dwa niezależne pomieszczenia, a następnie druga grupa składająca się z kolejnych pięciu cel, które są ze sobą połączone małymi przejściami.Trzy z nich znajdują się

Do klasztoru można dotrzeć z Prowadii (Provadia) na dwa sposoby. Krótsza, ale trudniejsza trasa zaczyna się w dzielnicy Sewer (Sever). W tym celu przed wjazdem do miasta skręcamy w starą asfaltową drogę, a ok. 800 m za dzielnicą willową kierujemy się w stronę lasu, skąd ścieżką idziemy stromo w górę, aż do płaskowyżu i klasztoru. Dłuższa, ale przyjemniejsza i wygodna trasa prowadzi przez twierdzę Owecz, główne wejście do twierdzy, drewniany most i dalej grzbietem płaskowyżu do obiektu prowadzi ścieżka ekologiczna aż do samego klasztoru. Spacer jest lekki, przyjemny i zajmuje ok. 40 min.
Więcej...
Wstęp swobodny, o każdej porze dnia. GPS 43.19214, 27.45448. 1.9. Wkopana сerkiew św. Teodora - wieś Dobrina
Cerkiew św. Teodora jest budowlą jednonawową i jednoabsydową, która łączy w jedną bryłę przestrzeń ołtarzową, nawę i kruchtę (galerię). Jej długość po wewnętrznej stronie wynosi 24,30 m, a szerokość 6,38/6,68 m.
Cerkiew ma dwa wejścia – od strony zachodniej i południowej.
Duża, półkolista wewnątrz (o średnicy 3,20 m) i trójścienna na zewnątrz absyda obramowana jest wewnątrz dwustopniowym syntronem (półkolista kamienna ławka). Na wschodniej ścianie znajdują się trzy nisze, po jednej z

Świątynia została oczyszczona i częściowo odrestaurowana niespełna kilka lat temu. Położono nowy dach kryty dachówką.
Niektórzy specjaliści wiążą budowę cerkwi św. Teodora z bogatą kolonią dubrownicką, która zamieszkiwała tę osadę w późnym średniowieczu. Jednak po wykopaliskach archeologicznych przeprowadzonych tutaj w 2006 roku wyszły na jaw nowe fakty.
Godziny pracy: dni powszednie: 9.00 – 17.00. Nieczynne: sobota i niedziela.
GPS 43.17963, 27.45995
Dojazd: Samochodem z Prowadii.Jedzie się jak do twierdzy Ovech, ale nie skręca się w rozwidlenie do twierdzy, mija się je i jedzie się drogą w górę aż do grzbietu płaskowyżu i dalej do wsi Dobrina i skręca w lewo (GPS 43.17833, 27.46239) do cerkwi.
Więcej...
1.10. Skalny klasztor Kara Pesztera (Kara Peshtera) - wieś Manastir

Kara Pesztera (Kara Peshtera) to duża jaskinia z łukowatym sklepieniem, w której zbudowano dziesiątki małych pomieszczeń - dlatego nazywany jest również Klasztorem 40 Komnat. Część z nich znajduje się poniżej poziomu ziemi i jest ciemna, stąd jego nazwa – Kara, co po turecku oznacza czarny.
Niektóre pomieszczenia znajdują się z kolei na drugiej kondygnacji i można dostać się do nich wspinając się po śliskiej i kruchej skale.
Na ścianach pozostały ślady po napisach, które są prawie zatarte przez czas i trudne do rozszyfrowania. Oddzielne pomieszczenia połączone są ze sobą tunelami, które miejscami są bardzo wąskie i trudne do przejścia.
Największe pomieszczenie jest otwarte i ma eliptyczny kształt. Ma ok. 40 metrów długości i wcina się 10 metrów w głąb skały.

- Pierwsza trasa prowadzi ze wsi Staroselec (Staroselets) dokąd dojeżdżamy samochodem (GPS 43.22925, 27.48967) i dalej ok. 1 km idziemy pieszo w kierunku południowym. Tuż przed samym skalnym klasztorem, po prawej stronie znajdują się 2 małe jaskinie, które również były zamieszkane. A obok nich znajdują się, niemal zatarte przez czas, ale nadal widoczne, wykute w skale stopnie, prowadzące nad obiema jaskiniami.
- Druga trasa prowadzi ze wsi Manastir (GPS) 43.17784, 27.51626) dokąd dojeżdżamy przez Prowadię i wieś Dobrinę, a dalej idziemy pieszo do skalnego klasztoru.
GPS 43.198189 27.503965
1.11. Prehistoryczne centrum Prowadia – Solnica (Provadia-Solnitsa)

Na podstawie badań naukowych obiektu przypuszcza się, że między 4700 a 4200 rokiem p.n.e., a więc jeszcze ok. 1500 lat przed cywilizacją grecką, miasto zamieszkiwało około 350 osób. Dlatego właśnie kopalnię soli Solnicę (Solnitsa) uznano za najstarsze prehistoryczne miasto w Europie.
Powstanie i rozwój kompleksu są bezpośrednio związane z dużym i jedynym złożem soli kamiennej na Bałkanach Wschodnich. Mieszkańcy wykorzystywali wodę z lokalnego źródła do produkcji cegieł solnych, którymi

Solnica rozrastała się wokół źródeł o podwyższonej zawartości soli. W wyniku podgrzewania w naczyniach ceramicznych woda odparowywała i pozostawała sól, która była następnie zbierana. Pozostałości odkrytych naczyń pokazują rozwój technologii, który odpowiadał potrzebom rosnącego wydobycia soli.
Duża część zbadanych budynków mieszkalnych na terenie osady jest dwukondygnacyjna. Uważa się, że osada była otoczona murem obronnym o grubości do 3 metrów. Z pozostałości jasno wynika, że silne trzęsienie ziemi zniszczyło miasto. W epoce eneolitu sól była ważnym cennym towarem i ważnym środkiem płatniczym.
Rozwój Solnicy poprzedził i miał wpływ na rozkwit pewnej kultury, co pokazały

Innymi ciekawymi i dziwnymi znaleziskami są groby zamordowanych i „rozczłonkowanych ciał” mężczyzn oraz potrójny grób starszego mężczyzny z dwójką dzieci.
Godziny pracy:
W okresie letnim w godz. 10.00 – 16.00. Organizowane są także dni otwarte umożliwiające bezpłatne zwiedzanie obiektu.
GPS 43.128417, 27.472528
Okolica bogata jest w atrakcje historyczne i przyrodnicze. Warto odwiedzić też Muzeum Historyczne w Dyłgopolu.
Nie sposób nie wspomnieć i o pysznej regionalnej kuchni opartej głównie na produktach ekologicznych. Koniecznie skosztuj gulaszu z ziemniakami lub jagnięciną z kamczijską merudiją. Jej aromat jest niezapomniany.
Zobacz krótki film przedstawiający gminę Dyłgopol, a potem wyrusz z nami w podróż i odwiedź to cudowne miejsce.
2.1. Średniowieczny klasztor skalny, wieś Rojak (Royak)

Na całej łące „rozsiane” są kawałki skał o różnych kształtach, a niektóre z nich noszą ślady działalności człowieka – wiele z nich przypomina ruiny starożytnej twierdzy. W skałach znajdują się nisze skalne typowe dla starożytnej kultury trackiej, co sugeruje, że chrześcijańscy pustelnicy wykorzystywali do swoich celów takie właśnie starożytne miejsca kultu.
W ścianach dwóch połączonych ze sobą pomieszczeń zwróconych na wschód i południe wydrążono w skałach liczne nisze o nieznanym przeznaczeniu, zamykane niegdyś kamiennymi lub drewnianymi

Nazwa, którą nosi miejsce, gdzie znajduje się ten klasztor to Genevis – Genueńska, co również wzbudza zainteresowanie.
Dojazd: Jadąc z Prowadii do Dyłgopola, na skrzyżowaniu do wsi Rojak (Royak) i Czajka (Chaika) - GPS 43.08858, 27.39621, należy skręcić w prawo.
Wstęp swobodny, o każdej porze dnia.
GPS 43.09766, 27.36172
Miasto DYŁGOPOL (Dalgopol)

W centrum miasta, tuż obok wieży zegarowej, będącej symbolem miasta znajduje się najcenniejsza atrakcja Dyłgopola - Muzeum Historyczne w Dyłgopolu (Dalgopol)
2.2. Muzeum Historyczne w Dyłgopolu (Dalgopol)

W 1975 roku zbiory szkolne uznano za muzealne, a w 1985 roku w centrum Dyłgopola wybudowano obecny gmach, do którego przeniesiono eksponaty.
W muzeum zgromadzono ogromną ilość przedmiotów z terenu gminy Dyłgopol i gmin sąsiednich, które z uwagi na ilość, różnorodny charakter, zakres chronologiczny, walory naukowe i artystyczne czynią muzeum jednym z największych i najciekawszych w kraju.
Muzeum składa się z dwóch głównych działów – archeologicznego i etnograficznego.

Można zobaczyć kolorowe naczynia ceramiczne z V tysiąclecia, broń i przedmioty z brązu i miedzi, ozdoby z metali szlachetnych ze wszystkich epok.
Godziny pracy: od poniedziałku do piątku w godz. 8:00 - 16:00. Sobota i niedziela - nieczynne.
Zwiedzanie po godzinie 16.00 oraz w soboty i niedziele wymaga wcześniejszej rezerwacji.

Muzeum Historyczne znajduje się w centrum Dyłgopola (Dalgopol), ul. Gorgi Dimitrov № 105
GPS 43.05008, 27.34380
2.3. Wieś letniskowa Asparuchowo (Asparuhovo)

Tutaj czekają na Ciebie eleganckie hotele, przytulne pensjonaty i wspaniały zalew Conewo (Tsonevo). Asparuchowo jest ulubionym miejscem do organizacji wesel przez nowożeńców z całej Europy, a dla grup sportowych do dyspozycji jest hotel z wielofunkcyjną salą sportową i boiskami.
Wieś Asparuchowo (Asparuhovo) to jedna z najstarszych i najbardziej malowniczych wsi w rejonie Warny, położona u podnóża Starej Płaniny, nad brzegiem zalewu Conewo (Tsonevo). Istniała już w VII - XIX wieku pod nazwą Owczaga (Ovchaga), oparła się najazdowi osmańskiemu pod nową nazwą – Czenge (Chenge) czyli bitwa, a jej mieszkańcy przez wieki byli strażnikami przejścia przez rzekę Łuda Kamczia (Luda Kamchia), za co byli zwolnieni z podatków.
2.4. Renesansowa cerkiew św. Petki Paraskewy we wsi Asparuchowo

Kiedy wieś miała zostać zalana przez wody zapory Conewo (Tsonewo), na dnie zalewu pozostałaby także cerkiew św. Petki, ale ludzie rozebrali ją, kamień po kamieniu i przenieśli w nowe miejsce, gdzie znajduje się do dziś.
Cerkiew jest czynna i dostępna, w godz. 08:00 – 16:30
GPS 42.980233, 27.323524
2.5. Pomnik przyrody Cudowne skały (Chudnite Skali)

Ten skalny fenomen jest efektem działania wiatru i erozji wodnej rzeki Łuda Kamczia na miękkiej wapiennej skale. Rzeka tworząc wąwóz, przez który obecnie przepływa, stworzyła także te ciekawe i fantazyjne kształty, które miejscowi porównują do wież zamku, nadając poszczególnym formacjom nazwy Zamek, Olbrzym, Rycerz itp.
Cudowne Skały pogrupowane są w trzy większe kompozycje, każda z tunelem, przez który przechodzi stara droga.

Miejsce to jest niezwykle popularne, a jednocześnie łatwo dostępne. Malowniczy krajobraz wokół nich,uzupełniony błyszczącymi w słońcu wodami zalewu Conewo (Tsonevo), zamienia wieś Asparuchovo (Asparuhovo) w atrakcyjne centrum turystyczne.
W okolicy znajduje się także wiele ciekawych jaskiń i skał. Niektóre z nich przystosowane są do wspinaczki skałkowej. Obecnie istnieje 18 odrębnych tras w skali od 6 do 10 kategorii.
Dojazd: główną drogą łączącą północną i południową Bułgarię, kontynuując z Asparuchowa (Asparuhovo) w kierunku Ajtos (Aytos), ok. 2 km za wsią Asparuchowo. Obiekt ze swobodnym dostępem
GPS 42.96770, 27.292492

Na południe od masywu znajduje się ścieżka, która prowadzi do schroniska Cudowne Skały (Chudnite Skali) i mijając igłę skalną przebiega obok innej większej jaskini, do której wejście znajduje się na samej ścieżce.
U podnóża skał znajduje się zalew Conewo (Tsonevo), który jest wymarzonym miejscem do pływania łódką, wędkowania, skakania z pomostów lub orzeźwiających kąpieli w upalne dni. W okolicy znajduje się także fenomen skalny Cudowne Skały (Chudnite Skali).
Biorąc pod uwagę rzeźbę terenu i jego skalisty charakter, szczególnie odpowiednią aktywnością jest tutaj wspinaczka skałkowa.

W rejonie wyznaczono kilka tras wspinaczkowych, w tym na Cudowne Skały (Chudnite Skali).
Miłośnikom kolarstwa górskiego okolica oferuje różnorodne ścieżki górskie ze zjazdami i podjazdami, które ciągną się po południowej stronie zalewu.
Manastira znajduje się ok. 3 km. na zachód od wsi Asparuchowo (Asparuhovo).
Dojazd: Od głównej drogi prowadzącej z Prowadi (Provadia) do Ajtos przez przełęcz Ajtos, ok. 500 m przed rozwidleniem do wsi Asparuchowo

Obiekt ze swobodnym dostępem
GPS 42.98359, 27.27725
2.7. Średniowieczna twierdza Owczaga (Ovchaga)

Na ufortyfikowanym terytorium można zobaczyć ściany masywnych budynków. Znaleziono tu wiele fragmentów ceramiki budowlanej i gospodarczej oraz naczyń z V-VI i XII-XIV wieku.
Pierwsza wzmianka o twierdzy została dokonana przez bizantyjskiego kronikarza Manuela Phila, który wymienił ją jako miejsce walk cara Iwajło (Ivailo) z bizantyjskim generałem Michaelem Glawą w latach 1277-1279.
W 1388 roku przez przełęcz łączącą północną i południową Bułgarię przeszły wojska Alego Paszy.

Ziemie wokół twierdzy mają nie bogatą historię, ale występują tu także rzadkie gatunki zwierząt i fauny oraz niezwykłe krajobrazy. Malownicze Cudowne Skały (Chudnite Skali), Wełcza (Velcha), Lepino Bucze (Lepino Buche), Razkrenica (Razkrenitsa) i Goroloma to fenomeny przyrody, które sprawiają, że rejon ten charakteryzuje się niepowtarzalnym pięknem.
Zbudowana w odległym VIII wieku wokół starożytnej rzymskiej twierdzy

W 1636 roku polski podróżnik Stanisław Oświęcim napisał: „Wieś w połowie drogi od Enikoi (dzisiejszy Dalgopol). Stamtąd rozpoczyna się droga przez Bałkany do Konstantynopola. Jedna droga jest bardzo stroma, druga biegnie wzdłuż rzeki Ichera (dzisiejsza Łuda Kamczia)”.
Od średniowiecza wieś znana jest pod nazwą Owczaga. Jej mieszkańcy byli przez wieki strażnikami przełęczy i pasterzami. Wraz z przybyciem tutaj Turków, strażników zaczęto nazywać Derwendżiji, a wioskę Czenge (Chenge). Twierdza jest trudno dostępna ze względu na wysokość i brak drogowskazów. Ze szczytu roztacza się jednak niezwykły widok we wszystkich kierunkach. GPS 42.96107, 27.33569

Wielkość i piękno wodospadu wywierają niesamowite wrażenie i przyciągają zarówno wielu turystów, jak i poszukiwaczy przygód. Woda opada z wysokości 10 m i tworzy niewielkie jeziorko. Przyroda wokół wodospadu urzeka pięknem.
Jest to wodospad sezonowy, zasilany topniejącym śniegiem i ulewnymi deszczami. Najlepszy termin na zwiedzanie i spacery to zatem późna zima i wczesna wiosna.
Wodospad jest trudno dostępny. Droga do niego prowadzi przez kilka ciekawych miejsc. Na samym początku przechodzi się obok źródełka dla owiec z lodowatą wodą, a wyżej przez płytki i spokojny strumyk.
Po dotarciu na pola koło wsi roztacza się przepiękny widok. W oddali widać wieś Poljacite (Polyatsite), a nieopodal wznosi się szczyt Goljamata Arkowna (Golyamata Arkovna). Trasa wiedzie dalej ścieżką schodzącą stromo do wąskiego wąwozu. Tam, już z daleka słychać szum wodospadu tworzący hipnotyzującą symfonię dźwięków.
Dostęp swobodny, o każdej porze.
GPS 42.96802, 27.15539
Za wsią Asparuchowo (Asparuhovo) trasa projektu DISCOVERY biegnie na wschód do gminy Dolni Cziflik (Dolni Chiflik). Droga przebiega blisko ściany zapory Conewo (Tsonevo) i biegnie równolegle do rzeki Kamczia.
Poznaj legendę o pięknej i odważnej Kamczi.
A ten krótki film to zaproszenie do tej pięknej, dziewiczej krainy.
3.1. Wodospad Orłow Kamyk (Orlov Kamak), wieś Goren Cziflik (Goren Chiflik)

Wodospad jest ukryty wśród lasów w pobliżu wsi Goren Cziflik (Goren Chiflik). Aby dotrzeć do wodospadu, należy jechać drogą z Gornego Cziflika (Goren Chiflik) dopóki asfaltowa droga na to pozwala, a dalej trzeba pójść pieszo.
Swobodny dostęp. GPS 42.98206, 27.57646
3.2. Świątynia św. Michała Archanioła, wieś Wenelin (Venelin)

Ludność bułgarska postanowiła zebrać fundusze na budowę cerkwi, kierując się pragnieniem zachowania swojego sposobu życia, kultury i wiary. W 1869 roku wybudowano świątynię i nadano jej imię św. Michała Archanioła. Najwięcej środków przekazał dziadek Huben Dymitrow, który według podań pierwszych osadników, miał we wsi sklep i połowę czynszu oddawał na rzecz świątyni.

Źródła historyczne podają, że zaraz po otwarciu przy cerkwi szkoły uczył w niej Dimityr. W 1783 r. nauczycielem był Nikola Iwanow, a po 1874 r. Stefan Tenew ze wsi Szipka (Shipka), k/Kazanłyku. W świątyni do dziś zachowała się księga, w której widnieje dopisek: „Lato 23 maja 1875 roku nauczyciel ze wsi Szipka - Stefan Tenew”.
Godziny pracy: codziennie od godz. 8.00 do 17.00
GPS 43.0464385, 27.6689923
Kontynuując dalej dojeżdżamy do miasta Dolni Cziflik (Dolni Chiflik) bedącego centrum gminy.

Warto odwiedzić tutejsze Muzeum Etnograficzne.
3.3. Muzeum Etnograficzne przy Miejskim Ośrodku Kultury „Izgrew”, Dolni Cziflik (Dolni Chiflik)

Zostało założone w 1984 roku przez Jordankę Bekiarową (Yordanka Bekyarova) – nauczycielkę matematyki.
Muzeum chroni, prezentuje i promuje wartości kulturowe związane z tradycjami miasta i regionu. Znajduje się w nim ponad 1750 eksponatów podarowanych przez ponad 300 darczyńców, które są pogrupowane według kilku tematów: uprawa roli, hodowla zwierząt, rzemiosło, dom i sprzęt domowy, odzież i ozdoby, zajęcia domowe, kultura ludowa, zwyczaje i folklor.
Muzeum prezentuje sposób życia i kulturę ludową końca XIX i początku XX wieku, zarówno pobliskich osad, jak i z regionu Chaskowa (Haskovo), Trynu

Muzeum znajduje się w centrum Dolnego Cziflika (Dolni Chiflik).
Godziny pracy: w dni robocze (poniedziałek - piątek) w godz. 8.00 – 17.00
GPS 42.99201, 27.72148
Z Dolnego Cziflika, można dotrzeć do wielu ciekawych i malowniczych miejsc we wschodniej Starej Płaninie.
3.4. Źródło Płonącej Wody, Botevo, Dolni Cziflik (Dolni Chiflik)

Absolutnie wyjątkowe, bo czy widziałeś kiedyś płonącą wodę? A tutaj woda pali się!
To źródło Płonącej Wody – Botevo, Dolni Cziflik (Dolni Chiflik).
Więcej...
3.5. Kompleks Etnograficzny Kriwini (Krivini)

Zespół jest repliką ulicy handlowo-rzemieślniczej z okresu renesansu. Pomysł jest taki, aby odwiedzający mogli zapoznać się z częścią tradycyjnego stylu życia i rzemiosła z czasów odrodzenia Bułgarii. Na terenie kompleksu można zobaczyć: warsztat kowalski, warsztat tokarski napędzany wodą, tartak. kocioł do robienia rakiji itp.
Więcej...
Godziny pracy: w sezonie letnim codziennie, po wcześniejszej rezerwacji.
GPS 42.95602, 27.68492
3.6. Wieś Solnik

To co je wyróżnia to autentyczność. Nie występują tutaj profesjonalne zespoły taneczne, a sama gospodyni - kobieta o niezwykłej energii i pogodzie ducha wraz z rodziną i przyjaciółmi. Tutaj przyjedziesz jako turysta, a wyjedziesz od przyjaciół.
GPS 42.91732, 27.65220
Program folklorystyczne we wsi Solnik..
3.7. Wodospad Skoka, wieś Solnik

Z uwagi na niezwykle czystą wodę i dziewicze piękno wodospadu, nazywa się go Słodką Perłą Solnika.
Do wsi Solnik można dojechać dwiema drogami – przez Dolny Cziflik (Dolni Chiflik) i przez wieś Kriwini (Krivini). Będąc już na głównej ulicy w Solniku, jadąc od strony Dolnego Cziflika (Dolni Chiflik), można skręcić w lewo i podążać za drewnianą strzałką „Wodospad”.
Wodospad Skoka ukryty jest w zalesionej okolicy, około 1,5 km na południe od wsi Solnik.
Dostęp do wodospadu jest swobodny.
GPS 42.90581, 27.63763
3.8. Pomnik Koguta, wieś Golica (Golitsa)

Kogut jest symbolem wsi i związana jest z nim legenda. To dzięki niemu pewna matka uratowała syna przed dostaniem się w jasyr.
W górach nad wioskami Golica (Golitsa) i Bulair można odnaleźć pozostałości dwóch starożytnych sanktuariów i średniowiecznych granicznych fortyfikacji, które strzegły ważnych szlaków handlowych wiodących z północy na południe.
3.9. Sanktuarium skalne Orta Kaja (Orta Kaya), wioska Bulair

Dostęp jest swobodny, o każdej porze. Obiekt jest szczególnie interesujący dla miłośników szlaków turystycznych, spacerów na łonie przyrody itp.
GPS 42.90626, 27.41454
3.10. Sanktuarium Jaramaz Kaja (Yaramaz kaya), wieś Bulair

W tłumaczeniu z tureckiego Jaramaz Kaja (Yaramaz Kaya) oznacza Niepotrzebną Skałę, co zaprzecza jego osobliwej i niezwykłej charyzmie.
Do sanktuarium możemy dotrzeć pieszo ze wsi Bulair. W tym celu należy najpierw przeprawić się przez rzekę kierując się w stronę lasu. Dalej ścieżka jest bardziej wyraźna i prowadzi do najbardziej na zachód wysuniętej części Niepotrzebnej Skały, gdzie stosunkowo łatwo jest się wspiąć. Po około 1 km należy skręcić w prawo, by dojść do podnóża formacji skalnej. Przechodząc przez płytkie siodło, docieramy do najwyższej części wzgórza otaczającego wyjątkową Jaramaz Kaja (Yaramaz Kaya). Ma ono wysokość 413 m i roztacza się stąd wspaniały i rozległy widok na górzystą okolicę.
Dostęp swobodny.
Sanktuarium znajduje się ok. 4,1 km na zachód od wsi Bulair.
GPS 42.90534, 27.40021
3.11. Późnoantyczna twierdza Burun Gradiszte (Burun Gradishte), wieś Golica

Burun Gradiszte (Burun Gradishte) ma kształt nieregularnego trójkąta, z kątem rozwartym zwróconym w kierunku północnym. Południowa ściana twierdzy ma formę łukową. Od strony północno-zachodniej dostęp do twierdzy utrudniała fosa o głębokości i szerokości 5 m. Na północno-

Rejon jest szczególnie interesujący dla miłośników ekoturystyki. Obiekt dostępny jest głównie od północnego zachodu.
Swobodny dostęp lecz brak drogowskazów.
GPS 42.90663, 27.59915
3.12. Późnoantyczny i średniowieczny kompleks forteczny Hemskite Porti (Bramy Hemskie)/Germeto, wieś Golica

Jego opis zawdzięczamy Hermanowi i Karelowi Škorpilom – czeskim braciom zajmującym się archeologią i biologią, którzy na początku ubiegłego wieku przeprowadzili szeroko zakrojone badania w tej części Bułgarii.
Mury obronne tej późnoantycznej fortecy, mającej na celu odeprzeć najeźdźców z północy i uniemożliwić im swobodne przekroczenie wschodnich Bałkanów, miały imponującą jak na tamte czasy długość 3 km, a ich szerokość dochodziła do 3 m. Wzdłuż murów znajdowały się wieże strażnicze – 10 pomiędzy pierwszą, a drugą fortecą i 5 między drugą i trzecią twierdzą. Razem 15 wież!

Hemskie Bramy (Hemskite Port)/Germeto znajdują się w rejonie Germeto,

Dostęp swobodny, o każdej porze.
GPS 42.89989, 27.48577
Inne publikacje...
3.13. Kompleks Niazlarsko Germe, wieś Bulair
Według Karela Škorpila kompleks składa się ze starobułgarskiego wału obronnego, późnoantycznego kamiennego muru, siedmiu wież, z których trzy są samodzielne oraz twierdzy.
W pobliżu kompleksu odkryto jeszcze jedną twierdzę i dwie kolejne konstrukcje ogrodzeniowe (kamienne mury lub wały), które znajdują się po zachodniej stronie rzeki Elesznicy. Całkowita długość kompleksu wynosi 1,1 km. Od zachodu i wschodu zaczyna się i kończy twierdzą.
Późnoantyczny i średniowieczny zespół obronny Niazlarsko Germe położony jest ok. 3-4 km na zachód i północny zachód od centrum wsi Bulair.
Dostęp swobodny, o każdej porze.
Brak tablic informacyjnych co sprawia, że obiekt jest trudno dostępny.
GPS 42.90621, 27.41163
W drodze nad morze

Warto też zobaczyć ujście rzeki Kamczii - bajeczne miejsce, gdzie rzeka spotyka się z morzem.
3.14. Szkorpiłowcy (Shkorpilovtsi)

Do dyspozycji są hotele, bungalowa i pola namiotowe.
Miejsce jest bajeczne! Tutaj morze styka się z pięknym zielonym lasem. Można cieszyć się ciszą i spokojem. Dno morskie opada łagodnie i morze przy brzegu jest płytkie, idealne także dla najmłodszych. Prosta linia wybrzeża w połączeniu z morską bryzą stwarzają doskonałe warunki do uprawiania windsurfingu i kitesurfingu.
To urzekające miejsce na spokojne, aktywne i rodzinne wakacje, ukryta perła bułgarskiego wybrzeża. A woda jest cudowna!

Umocnienia miały kształt prostokąta, usytuowanego dłuższym bokiem w kierunku północ-południe. Przyjmuje się, że powstały pod koniec III lub na początku IV wieku. Wcześniej na tym miejscu istniała osada z II i początku III wieku. Dłuższy bok biegnący w kierunku północ-południe miał ok. 100 m długości, a krótszy w kierunku wschód-zachód ok. 70 m. Mur obronny wzniesiono z kamienia łupanego łączonego białą zaprawą zawierającą grubo pokruszoną ceramikę budowlaną. Jego szerokość wynosiła 2,5 m.


W okresie funkcjonowania twierdzy na jej wschodnim krańcu zbudowano dużą bazylikę, w której w tamtych odległych czasach, ręka nieznanego mistrza z wielką cierpliwością i pracowitością, ułożyła tysiące wielobarwnych kamyków i nadała im niezwykłe, przedziwne formy.
Dostęp swobodny.
GPS 42.959321, 27.895006
To tylko skrócony opis tego co można zobaczyć na trasie objętej projektem DISCOVERY Ministerstwa Turystyki Bułgarii "ODKRYJ PRZESZŁOŚĆ, PRZEŻYJ TERAŹNIEJSZOŚĆ w trzech małych czarnomorskich gminach - Prowadia, Dyłgopol i Dolni Cziflik. Zintegrowany model marketingowy reklamy usług turystycznych w odległych czarnomorskich gminach (DISCOVERY)". Atrakcji turystycznych jest znacznie więcej. Nie sposób wszystkich wymienić i opisać. Trasę możesz pokonać także w odwrotnym kieruku, od Szkorpiłowców do Prowadii.
Jedno jest pewne - warto pokonać tę trasę! Warto odwiedzić te trzy cudowne czarnomorskie gminy i poznać autentyczną Bułgarię!
Poczuć atmosferę tego niezwykłego miejsca i dać się uwieść pięknej dziewiczej przyrodzie, która skrywa tyle tajemnic, fantastycznych skalnych klasztorów, twierdz , wodospadów, cudów natury i daje możliwość wypoczynku na pięknych piaszczystych i dzikich plażach, gdzie będziemy słyszeć tupot białych mew i szum fal.
Tutaj odkryjesz przeszłość i przeżyjesz terażniejszość, o jakiej tylko zamarzysz!